Người Đi Chân Đất

1.

Đó là về bàn chân. Đó là cách bàn chân đặt xuống.
Đó là về cách bàn chân uống sương trên cỏ.
Đó là nhịp điệu. Bước đi. Bước đi nghi ngại. Đi trong sợ hãi.
Đi trong tỉnh thức. Đi trong lương tri bị vây khổn.
Đó là về ác mộng giữa hai bờ sinh diệt. Đó là trống rỗng. Buông bỏ.
Đó là về bàn chân tự mình giải thoát. Đó là ý thức tự mình bước đi.

Mỗi ngày khi tôi đặt chân lên trái đất, cùng với mặt trời.
Tôi nghĩ đến người khác.
Tôi không biết người khác sống ra sao.
Mỗi ngày bắt đầu từng bước.
Tôi đi.
Từng bước.
Bạn phải bắt đầu từng bước nhỏ.

Đặt bàn chân lên cỏ, lên đá, lên đất
Đôi khi dẫm phải gai
Đi qua một ngày vừa mất tìm thấy lại
Đi trong sợ hãi, đi trong không sợ hãi
Lửa cháy nhiều hơn ở những nơi chúng ta chia rẽ
Lắng nghe bàn chân kể lại

Tôi đi qua những ngôi đền, nhà thờ, chùa chiền, tháp chuông rền vang
Trong chiều vàng. Trong thế giới chúng ta tạo ra
Đám mây phóng xạ ngày càng lớn
Rừng cháy. Bóng lá xanh rờn quê hương.
Tôi bước đi trong tấm áo cà sa tự mình may lấy.
Những mảnh y chắp vá lại.

Bàn chân tôi cứng chai đi
Khi tôi ngủ, ánh trăng làm mềm lại
Làn da gót chân tôi, khi tôi nghĩ đến người khác
Bàn chân không rách như giày
Bàn chân không cũ nát.
Nó tự làm mới lại.

Tôi ngồi xuống và xoa bóp. Đau đớn. Thầm thì.
Thật dễ hơn nếu tôi không được sinh ra
Thật dễ hơn cho chúng ta nếu lịch sử không tồn tại
Nhưng tôi đã sinh ra. Lịch sử tồn tại.
Và chúng ta phải bước đi. Nơi tham dục sinh ra tội ác
Xây chùa đúc tượng có công đức không?

Không. Đi bộ có công đức không?
Không. Nơi lòng người chưa tỉnh thức
Nơi chúng ta đánh mất nhau trên dòng nước chảy xiết
Nắm đất, tình yêu, xương máu, chúng ta mất hết
Trước vực thẳm ngàn đời
Bão táp xô tới nơi lòng người chia rẽ

Mùa hè tới, mùa hè đã tới. Tiếng chim
Từ Tây Bắc
Về Hà Nội, qua Thanh Hoá
Qua đèo Ngang. Qua sông Gianh, Hiền Lương. Về Huế. Tôi thức giấc.
Tôi thở thật sâu
Tôi ngồi. Suốt đêm qua. Ngủ trong sương

Khí trời trong mát. Tôi thở sâu vào lồng ngực
Tôi nhìn thấy sự sống. Bạn phải nhìn thấy sự sống
Nếu bạn muốn bước đi. Tôi đứng lên, đứng im thật lâu
Tôi bước. Tình yêu chạm vào gót chân tôi
Đất chạm vào chân tôi. Mùa hè nước róc rách chảy trong cơ thể tôi
Trong trái tim bồng bột giờ đây dịu dàng

Trong giấc mơ chúng ta mang theo
Đi qua một ngày, có nước mắt, có giấc mơ của người khác

Rồi chúng ta sẽ trở về nơi căn nhà cũ
Không dừng lại, chúng ta sẽ đi ngang qua
Chúng ta đi ngang qua hàng rào tơ hồng không dừng lại
Tôi lắng nghe mùi hoa mộc trong vườn

Mùi mồ hôi bên gốc rơm ngày nọ, tiếng gió
Rung cỏ dại. Hoài niệm khởi lên. Dập tắt sự khởi lên.
Mẹ cha tôi còn đó hay đã mất
Chiến tranh qua rồi, tiếng gươm giáo cuối cùng
Đã tắt, thoắt một cái thế giới ầm ào, người đua chen đi chật trần gian
Những cuộc tỉ thí vô duyên, cóc cần dĩ vãng. Sức lực dân tộc hao gầy.

Những cuộc đời trống rỗng, không màu, vô vị.
Bà mẹ chửa chín tháng mười ngày không sinh con.
Người ra sao? Đất ra sao?
Tôi không muốn ngủ. Tôi đi và ngồi, ngồi và đi, theo hạnh bộ hành
Tôi không có thời gian để ngủ. Cái chết cận kề bên cửa
Bạn không hay. Không nghe tiếng chân bước

Trên đất, trên nước. Tôi dừng lại lắng nghe. Bản tường trình giờ hạ huyệt
Một thế kỷ. Thập niên. Không có gì hoàn nguyên trở lại
Từ sự vô can của chúng ta. Gió thổi xa hơn tất cả huyền thoại
Tôi đi mãi. Về bên phải. Tôi đi từng bước nhỏ
Trên sỏi đá, trên cỏ, đi sâu vào trong đất
Dưới chân tôi, những bộ xương người, những hôn nhân hạnh phúc

Đêm thật dài trong rừng sâu
Nơi chúng tôi ngủ lại. Đêm đầu tiên. Tôi hay chúng tôi?
Tôi ngồi dựa vào gốc tùng.
Những người khác ngồi vây quanh, xa xa. Im lặng
Thiên nhiên vĩ đại. Chúng tôi tự nguyện.
Tôi sẽ đi một mình. Hay đi cùng người khác?

Chúng ta đi trong nghiệp
Cười trong nghiệp, khóc trong nghiệp
Đêm thật dài, tiếng tắc kè kêu trong bụi rậm
Tiếng ve sầu inh ỏi góc trời
Tóc người chưa bạc trắng mà đã rụng
Tôi đau mỏi ở vai, ở bắp đùi, ở thắt lưng
Sau một ngày dài, đi trong mưa, đi trong nắng chói chang

Đầu nhức ong ong, không thấy đói, không thấy khát, tôi biết tôi kiệt sức
Đất rừng thở trong tôi, qua khăn áo mỏng
Như một người ôm lấy tôi trong giấc mộng, một người không phải là mẹ
Ngực căng sữa. Tôi uống thật lâu. Có một cánh cửa chờ tôi ở cuối đường
Có hai cánh cửa mở về hai hướng khác nhau
Hữu nhiễu. Sự cứu rỗi bắt đầu. Khi tôi nhắm mắt lại.

Khi rơi xuống, tôi nhìn thấy sợi dây
Tôi nắm lấy. Sợi dây đen, dài bất tận, bắc ngang qua núi
Tôi nắm chặt, đu người lên, trở thành một
Tôi là sợi dây nối giữa hai bờ. Tôi sẽ rơi xuống, tôi biết, chỉ trong chớp mắt
Một bóng đen xuất hiện. Không ai làm gì cả. Không ai kéo tôi lên
Tôi tự mình làm lấy.

Tôi thức dậy. Tôi đứng trước gốc cây già bên bãi tha ma. Mắt tôi nhòa lệ
Tấm áo vá sáng ngời
Xanh đỏ như cuộc đời gian lao, giản dị mà nhiêu khê
Một dân tộc mong tin nhiều ngày
Chờ phép lạ.
Phép lạ không tới. Một dân tộc phải tự dẫn mình đi tới.

Tự mình thoát khỏi cuộc sống tầm thường, khổ đau, phù phiếm
Vượt qua cạm bẫy bời bời, lòng người nông cạn, vượt qua quan quân hỗn loạn, bức tường vấy máu, ngã mạn vô cùng
Không bao giờ khánh kiệt lòng chung thủy
Với nước non. Qua đường không ai hay biết
Ngài nói: ai khen ngợi người tu hạnh đầu đà là khen ngợi Như Lai
Con đi tìm Như Lai, đi mãi, từng bước nhỏ, đi cho tới chết

Con chỉ mới bắt đầu. Con không là gì cả.
Trả lời từng câu hỏi. Không trả lời gì.
Mọi tiếng nói đều là tiếng kêu vô vọng từ đáy vực
Con nguyện giữ giới. Con nguyện không giữ giới.
Con cúi đầu đi. Kinh hành thiểu bệnh.
Đi theo tay phải hay đi theo tay trái?

Lắng nghe
Bạn nghe thấy điều gì?
Tiếng ru hời cánh võng
Trăng tà xé lụa, người yêu nhau cắt chia
Lịch sử đầy tiếng khóc
Là ta đó ư?

Trong khi những chữ
Đứng trong hàng chờ đợi
Tôi đi tìm ánh mắt
Mà sắp xếp chúng lại.
Tôi không phải người đọc sách. Tôi không thuộc kinh điển
Tôi chỉ biến kinh điển thành ước mơ, biến ước mơ thành sự thật

Tôi đi tìm sự thật. Tôi chưa đến đó.
Nhưng chúng ta đã sống với sự thật khi chúng ta chưa nhìn thấy nó
Một người tìm cách mô tả
Nó xanh như mặt nước, xanh như cỏ
Một người nhìn thấy gió.
Tôi nhìn xuống những bước chân nhỏ bé, tôi nhìn thấy cát bụi.

Tôi tắm trong dòng nước mát
Của quê hương tôi.
Tôi ngồi trên bức tường đá. Sau lưng là núi biếc.
Tôi nhìn thấy những linh hồn bay khắp nơi
Tìm chỗ đậu. Sau một ngày dài mệt mỏi
Linh hồn chúng ta như muối mặn

Trở về trong máu trong đau ốm. Trở về trong gốc cây gãy ngang
Bị đốn hạ đêm qua
Trở về trong mặt trời đen
Trong cánh buồm giương lên của cướp biển
Trở về ôm đất vào lòng
Nghe trong ngực tim mình đập

Đôi mắt những người yêu nhau trong văn vắt
Trên những ngả đường tôi đã đi qua
Những người bị vùi dập
Những kẻ không nhà
Những người chúc phúc, cho tôi nước, cho tôi thức ăn
Chất đầy nồi cơm. Đất nước cho tôi cơm ăn áo mặc.

Tôi chẳng có gì để cho lại cuộc đời.
Tôi giữ giới. Tôi không giữ giới.
Cuộc đời vẫn không thay đổi. Tôi là một kẻ khất thực
Đi chân đất. Tôi tắm đầu nguồn sông nước xanh ngắt
Tôi đi qua câu chuyện cũ. Những người cho tôi là những người tôi không biết.
Chúng ta chung nhau số phận. Giữa cuộc đời ngả nghiêng, tình yêu như thanh kiếm sắc

Giấu trong vỏ. Trên mặt đất bạo tàn này
Hoa lài thơm đêm trăng qua đèo Ngang
Có gì đâu, một dòng sông mà tắm mát một đời. Tôi nhìn thấy
Một tia sáng trong nước. Tôi mang nó lên. Tôi cầm nó trên tay. Tôi đi qua một ngày
Nhờ thế, tâm hồn tôi sáng tươi. Mỗi người chúng ta
Tay cầm một tia sáng

Từ trong đêm qua. Mà ta không tự biết
Một đứa trẻ vừa mới chết
Trong xóm nhỏ ở chân núi. Hơi thở nó ngừng lại
Đồng tử giãn ra. Những ngón tay co quắp lại
Tôi không thể giải thích được. Tôi nói: con đừng đi
Đừng tới bên bờ sông. Đừng uống nước ở đó.


2.

Hoài nghi tất cả
Một ngày con lại ra đi
Không nhận nơi nào làm chân lý
Xin cho con được tới gần những người đức hạnh
Đi dưới mặt trời
Đi qua kỷ nguyên mới

Đêm tối: khúc dạo đầu
Đây là khúc dạo đầu
Bàn chân bỏng rát
Ma quỷ bám theo sau
Cái chết ở trước mặt
Cơn mưa rừng xối ướt

Xô đẩy tôi. Ôm lấy tôi
Khóa chặt tôi . Xé rách tôi
Dìm tôi xuống. Nghĩa đồng bào
Tình đất nước
Nâng tôi lên
Xoá dấu chân tôi trên đường

Như xóa vết của tia nắng
Trên chuồng trâu chuồng bò mái tranh mái lá
Bốc mùi rơm rạ
Cái đẹp hiện ra nơi chúng ta không nhìn thấy
Không mảy may kinh kệ. Xóa tôi đi như xóa một đứa trẻ
Muốn sống trở lại tuổi thơ của mình

Trên vai tôi gánh nặng
Ngọn rừng bí mật đã qua
Chúng vẫn là bí mật
Tôi đi một mình. Rừng sâu. Núi thẳm. Lòng người
Phố thị đìu hiu. Chợ búa ồn ào
Đi giữa những xác chết nào ai nhìn thấy

Đi qua những đám cưới không từng xảy ra
Những hôn nhân chưa tàn lụi
Đi qua cát bụi mịt mờ như linh hồn trẻ thơ chưa đậu được xuống
Tôi cúi mặt uống nước đầu nguồn
Của đau khổ, của nhớ thương, tỉnh thức
Tôi đi ra từ trong đám đông

Một mình. Thức dậy. Tôi ôm lấy tôi bằng y bát
Hãy tha thứ cho tôi. Tôi chưa kịp đánh thức bạn
Trời chưa sáng. Bạn không nghe thấy tiếng nói của tôi
Nhiều năm rồi. Sáu năm. Tôi đi dọc bờ sông này
Đi qua nương rẫy, cây bốn mùa thay lá
Đứa trẻ thành người già

Cuộc hôn nhân thành công, cuộc hôn nhân thất bại
Một người trở lại nhà, ngập ngừng gõ cửa
Trăng soi bếp lửa lạnh tanh
Tôi đi từng bước nhỏ trên đất trên nước
Đi trên cỏ
Giữa hai ngọn núi.

Xả bỏ ngã
Lần đầu tiên tôi nhìn thấy thế giới
Thế giới tuyệt đẹp
Như kỷ nguyên mới của Tâm Linh
Đường nhân loại đi qua chim hót trong cành
Mặt người như khuôn mặt mùa xuân

Đức hạnh và giới luật. Giới luật và đức hạnh.
Hai ngọn đèn bật sáng, đi tìm
Người đi tìm người dọc bờ sông vắng
Đi suốt đêm. Tìm xác chết trôi sông
Trong không thời gian mù tối
Thử thách hãy còn nhiều
Kẻ ác đang chờ đợi

Bạn nói: tất cả đều có
Là sai
Tất cả đều không
Là sai
Bạn là một người hạnh phúc.
Căn nhà của bạn cũng vậy, và con chó nhỏ

Cũng hạnh phúc, và những đứa trẻ
Thật lạ lùng, mọi thứ
Đều thuộc về bạn, và bạn thuộc về đất nước mình, thế mà
Bạn lại từ chối quyền học tập
Của người khác, quyền được bộ hành
Của người khác. Hàng cây ngã xuống trên đường, đọng hơi sương

Cũng thuộc về bạn, con nai mang thai bị bắn
Cũng thuộc về bạn, và người đàn bà tưởng tượng trong phim
Và nước mắt được lau rất mau, tấm khăn trải giường nhàu nát
Và lá của buổi chiều này, gió thổi, và bóng tối cuối đường kia, cũng thuộc về bạn
Nhân gian không hối hận
Khi tàn nhẫn đuổi Chúa ra đi lần nữa.

Khi ngài trở lại, thế kỷ mười sáu ở Tây Ban Nha
Trong anh em nhà Karamazov
Con người ở đây không chọn tự do
Và dân chúng ở đây ném đá
Và nhà thờ chùa chiền giáo hội ở đây la ó
Đuổi ngài đi.

Dù có dối trá và nông cạn cuộc đời này vẫn đáng sống
Chúng ta sống nhờ lòng tốt bổ sung
Trước ba thử thách: phép lạ, tự do, quyền lực
Chúa ngàn năm im lặng
Để yêu những con ve sầu mùa hạ
Bạn phải học cách im lặng trước đã

Suốt mười ba năm
Trong đất, dưới cỏ. Chôn chặt kỷ niệm
Đếm từng ngày
Tập hát. Nhưng không hát
Để yêu một đất nước
Phải chờ đến lượt mình

Trong cỏ ướt, trên nhành cây, ban ngày
Chặt hết rừng
Nước lũ tràn về
Trong chúng ta ai sẽ chết đuối?
Chặt hết cây, thành phố trơ trọi. Nhưng chúng ta vẫn sống, và cười
Khi có chuyện vui. Những kẻ khốn nạn trên đời

Vẫn để cho chúng ta được sống
Nếu chúng ta vâng lời.
Con không thể vâng lời
Muốn thực hành hạnh Ba la mật
Con cần một trăm kiếp trên quả đất
Ai cũng là cha mẹ, anh chị em của mình.

Trời sắp tối, ánh lửa trong rừng
Đi trong chập chùng bão táp. Mưu ma chước quỷ. Đi trong nước
Mắt của tiếng động mùa hè
Đi trong lời hứa
Đi trong lãng quên
Đi như cánh bướm

Đập trong đêm. Trong kỷ nguyên mới
Đi chập chờn
Đi lạc
Qua Đèo Ngang
Qua Đồng Hới, Hiền Lương, cổ thành Quảng Trị
Đi qua chiến tranh, qua chia cắt

Qua hận thù cũ, mới
Đi tới tiếng chuông chùa Thiên mụ
Đi trong mưa Huế ngọt ngào hương sen
Trước khi bị vây bắt
Cùng anh em, tất cả
Trong đêm

Tôi nhìn thấy trên ngọn cây cao
Một người khác
Đi cùng chúng ta. Đi từng bước nhỏ
Chậm lại . Đi thẳng
Đi trong lưới. Đi trong cạm bẫy
Đi xa lòng tham dục

Đi để tìm ra khổ
Đi để diệt khổ
Đi trong an lạc
Đi trong hoà giải dân tộc
Đi trong ý thức tự do
Đi trong trí tuệ Bát nhã

Đi thẳng tới Chánh đẳng Chánh giác
Đi qua ngàn kiếp
Bước trên đất trên đá
Số ngày của anh trên trái đất
Không tính bằng ngày
Mà tính bằng bước chân.

Ở đâu cũng có tự do
Trong chợ, trong rừng, trong bãi tha ma
Đi khi lòng vô ngại
Đi mãi trên đường giữa huynh đệ chúng ta
Trong muôn trùng ác ma vây khổn
Trong giải thoát

Chúng ta là hiện tại. Cuộc đời không có thật phía sau
Đừng đi quá sâu vào nỗi buồn
Đi xuyên qua tan loãng, đi qua sự nông cạn nham hiểm của lòng người
Đi mãi không thôi. Buông bỏ
Lòng giận dữ. Sự khinh thường. Buông bỏ cả xót thương
Đi như sương trên cỏ. Đi như gió. Trên cánh đồng

Đi qua mùa đông. Trong hang đá, chúng ta dừng lại
Nơi chúng ta bắt đầu
Ngọn lửa đầu tiên
Nơi nhân loại hôn nhau
Cuộc làm tình đầu tiên
Cuộc sinh nở. Bên ngọn lửa. Nơi tự do bắt đầu

Nơi chúng ta không hề biết giận dữ
Và khinh mạn. Và xót thương. Từng bước nhỏ, đến cuối đường
Sẽ không có một cánh cửa nào chờ ta ở đó. Trên quê hương.
Sẽ có.
Sẽ không có.
Sẽ có.


3.

Tôi nhớ tiếng nước vang trong giếng sâu. Một người
Đi tắt qua rừng. Tôi đứng lại.
Gió lùa trong tay áo. Nghệ thuật bắt đầu từ tổn thương
Bụi tâm linh bay mờ mặt đường. Cái chết rời bỏ
Nhưng tội ác không bao giờ. Ngày mai có mưa
Phía làng cũ

Phía người đi một mình. Đi giữa những người khác.
Bị vây hãm. Bị chia cắt. Bị lôi đi kéo lại. Bị ném lên xe.
Bạo lực đổi khác, im lặng, mưu toan, đổi chác, bắt và thả, thả và bắt,vây chặt
Buông hạt giống vào cỏ dại, người bên ngoài
Nhìn vào không hiểu được, mọi cắt nghĩa đều sai lầm, mùa hè hết
Ngày vắng như cánh nhạn. Mặt trời xuống. Tiếng nói im bặt

Mùa thu trở lại, buốt lạnh cánh rừng
Đêm không tàn trong hẻm núi
Thân xác tôi được cứu vớt
Tôi nhớ những con đường. Bóng tối
Không buồn, không vui. Sự nguy hiểm đang chờ đợi
Trở ngại chưa bao giờ rời bỏ

Âm nhạc thay đổi
Người đi xa chưa về. Người tan nát. Người chạy thoát
Con thú bị bệnh. Bài hát xưa
Báo hiệu ngày mùa
Không ai trả dùm chúng ta nợ kiếp trước. Ánh sáng chiếu rọi
Trước khi bí mật ra đời

Trước khi tội ác trở lại. Ngày tàn trong gương vô vọng
Nhân ảnh tìm về. Đời sống
Dừng lại, nghe ngóng
Như con nai đi trong rừng. Đi trước những con nai khác
Chịu chết. Trăng lên. Thế gian mê ngủ. Sương mù
Đ ỗ nặng trĩu trên vai. Đêm dài vô tận, sự khốn quẫn bắt đầu.

Không hợp nhau. Tan tác. Trái cây rữa nát. Dưới những gốc cây số phận
Mọi việc tốt đẹp dừng lại. Không phải bỗng nhiên. Đã được xếp đặt.
Tùy duyên. Phá s ạch. Làm lại. Sương treo lá cỏ
Gió trong mạng nhện. Anh nghĩ tới em. Con nghĩ tới cha. Em nghĩ tới chị. Đứa trẻ nghĩ tới mẹ.
Mùi cỏ thơm lan trong đêm. Ta để lại cái chết bên đường
Đi mãi. Trước và sau. Ngay hàng thẳng lối

Sẽ bị bắt. Chúng ta sẽ lạc đường. Giấc ngủ đầy ác mộng.
Chúng ta tan đàn sẻ nghé. Lời nói dối và lời nói thật
Con đường của con không có gì bí mật
Con đường của con là con đường của Phật
Nắng và mưa. Ngồi xuống và đứng lên. Thọ thực. Bát và y
Kiên trì chánh niệm. Đi tới kỷ nguyên.

Thông điệp của bàn chân. Buông xả. Trở lại. Không được chậm trễ. Viên ngọc quý trong mỗi chúng ta
Trong anh em. Không nghi ngại. Cúi đầu. Nhẫn nhục. Vượt qua
Chúng ta sẽ vượt qua những ranh giới quốc gia
Địa phương, núi rừng, sông biển. Đi chân đất. Đi tàu thủy, đi máy bay, đi bằng mọi phương tiện
Tùy duyên. Tùy khả thể. Tùy sự sinh tồn. Tùy sự rơi xuống
Của một chiếc lá. Không hối hận. Dừng lại đúng lúc. Chuyển đổi

Hướng mãi về một hướng. Một chân trời. Tới gần hơn nữa. Vì chúng ta là những kẻ yếu đuối
Chúng ta sẽ tan như bọt sóng. Chúng ta sẽ trở lại như nước
Như âm nhạc. Như thời gian. Như cánh én
Đậu trên những hàng dây thép, bay qua vực thẳm, qua những chia ly
Xóa mờ kí ức, tìm lại kí ức, than khóc, lau nước mắt, uống cho hết
Nước trên lòng bàn tay, một người mang tới từ bên kia sa mạc

Một người khác. Người khác là anh em chúng ta. Tăng đoàn. Sự cứu chuộc. Sự vượt qua.
Sự vượt thoát. Ngày mai mưa sẽ rơi xuống ở Tây Nguyên. Cơn bão điên rồ nhất chưa tới. Sự vô minh lớn nhất đang chờ đợi
Như vực thẳm chờ đợi chúng ta. Lá
Rơi không ngừng trên vai người bộ hành. Sống có nghĩa là mở rộng thời gian
Và quên những ảo tưởng. Là từ biệt
Cha mẹ ở nhà. Thiếu nữ trong hoa. Mặt trời trong sương. Giấc mơ trong kí ức

Vết thương trong ngực. Bạn có nghe không? Bên kia rừng tiếng hót của loài chim quý
Tiếng hót cuối cùng
Đây là quá khứ của tôi. Đây là quá khứ buồn đau
Đây là quá khứ tươi đẹp. Tất cả đều ở đó
Đây là ngọn gió

Của nỗi buồn. Đây là sự thất vọng
Con muốn để lại. Nếu người không sợ hãi
Con gấp chiếc áo lại
Gấp tay phải. Rồi gấp tay trái
Con sửa đi sửa lại một ng ày cho ngay ngắn
Trong tà áo những mùa hè rất nắng

Con đi phía sau lưng thầy
Con đi phía trước
Chỗ nào cũng hợp cả
Sự việc đã bắt đầu
Con sẽ chiến đấu
Cho tự do của mình

Của những người khác
Bằng sự im lặng
Nhẫn nhục. Không thay đổi
Một người sẽ chết một mình trong đêm tối. Hai người
Sẽ để lại tiếng nói. Chúng ta không vội. Ngồi gần vào gốc cây
Trong cơn mưa bão của sự thật

Nắm giữ bí mật trong lòng bàn tay. Của sự tinh khôi nguyên thủy
Sự than khóc sẽ không bao giờ vọng lại
Với cuộc đời. Sự lặng im thanh thản là tiếng gọi. Mọi người sẽ trở lại. Những tâm hồn thanh khiết sẽ trở lại
Thời hạn hết rồi chăng?
Đường xa ngàn dặm
Tôi đi nhanh

Thoăn thoắt
Một vệt cuối trời
Lửa đốt. Tôi đi chậm
Một ngày bắt đầu bằng buổi chiều
Khi tôi về nhà mẹ tôi đứng bên cửa sổ
Tiếng trẻ con cười đùa trong ngõ.

Ngày bắt đầu khi anh ngồi xuống bên bếp lửa
Chúng ta nói về trở ng ại mới nhất, về tình yêu
Buổi chiều bắt đầu bằng ngôi sao
Con chim bay từ đâu tới
Đậu trên hàng rào
Một ngày bắt đầu bằng tiếng hót

Tiếng hót bắt đầu khi một người lắng nghe
Thật dễ dàng hơn
Nếu tôi không sinh ra
Nếu khổ đau không tồn tại
Nhưng tôi đã sinh ra
Và khổ đau tồn tại

Thật dễ dàng nếu chúng ta không có lịch sử
Nhưng chúng ta có một lịch sử buồn
Tôi đã đi qua những ngôi nhà cháy.
Những ngôi nhà đóng kín cửa. Kẻ châm lửa đốt nhà
Là ai?
Những ngôi nhà không có cửa.

Tôi lắng nghe tiếng nước chảy
Ở nơi nhiều ngày nắng hạn.
Tôi đã đi qua chiếc nôi của một đứa trẻ
Để lại trên bờ. Nước chảy mịt mù.

Khói sóng. Tôi bắt đầu ở đây
Trên vực thẳm này
Sự bắt đầu không dễ dàng
Tôi nghĩ đến những đứa trẻ chơi đùa.
Thế giới bắt đầu từ những đứa trẻ
Thật không dễ dàng để đi trong gió mưa

Chúng ta đã đứng lại
Như một người đứng trong sợ hãi, không biết về đâu
Cỏ đã khô ngàn năm. Lời kinh bay qua núi
Tôi muốn được ở lại dưới một gốc tùng

Ngồi nghe mây bay qua trên đầu
Để hỏi về sự khổ đau

Sự khổ đau có mặt
Trước khi tôi đến
Trước khi lịch sử bắt đầu
Tiếng khóc trong đêm
Tiếng nói gởi đến chúng ta
Từ một thế giới khác

Tiếng chim phượng hoàng
Có ai nhìn thấy cái bóng của nó
Có ai ngủ dưới cái tổ của nó
Phải làm kiếp cây cỏ, kiếp côn trùng
Phải sống như kẻ ăn mày
Không nhà, không cửa

Không nơi thờ phượng
Không giường nằm, chăn chiếu
Không sở hữu một tình yêu

Hay một buổi chiều trong cỏ. Bạn nhớ chăng cánh cửa
Tiếng ngỗng trời kêu trên mặt nước

Hoa cúc vàng tràn bờ
Kẻ ngơ ngác ra về
Mất hướng, không có ai bên ngoài bóng núi
Đêm đã tới. Chuột gặm đứt dây. Bám vào vách núi
Không có câu trả lời
Khi tôi đi qua tất cả những ngày

Khi tôi ngủ dưới gốc cây
Lịch sử của đất nước được kể lại. Sai lầm
Trong một câu thơ
Bao nhiêu công việc phải làm
Trước khi một người trở lại
Những mùa cày cấy. Những mùa gặt hái…………….

Bằng những bước đi rất nhỏ
Thật dễ dàng nếu không có khái niệm niết bàn
Nhưng chúng ta có
Đó là niềm hy vọng cuối cùng
Nhìn vào số phận của chúng ta
Như một con cú nhìn trong đêm tối.

Đứng ở trung tâm của sự chết
Và sự sinh ra
Bạn có nhớ căn nhà chúng ta đi qua dưới chân đèo
Khi đám đông bị giải tán
Lén lút
Nguy hiểm

Đó là một căn nhà không có cửa
Như một trái tim giấu kín trong lòng ngực
Vẫn đập nhưng không ai biết
Hãy lắng nghe
Tên đao phủ vẫn còn thức
Trong nhà ngục của kẻ bị tử hình.

Sắp được cho bữa ăn tối cuối cùng
Bữa ăn tươm tất
Đôi khi có một cốc rượu, đôi khi một điếu thuốc
Cả khăn lau miệng
Đôi khi có người khóc
Và không ăn uống được gì.

Đôi khi có người ăn hết phần của mình
Ngon miệng và xin thêm
Trong đêm, trước khi trời sáng
Quệt nước mắt, và ăn tiếp nữa.
Bạn nhìn thấy chưa?
Thân phận chúng ta. Hãy đi thật xa. Hãy bước.


4.

Bạn hãy ở lại đây, sự khổ nhục này.
Hãy gọi tôi về
Sự cám dỗ này
Sự căm giận này
Đám đông này
Đó là tình yêu

Hãy giải tán tình yêu
Và bắt đầu câu chuyện kể
Như sự thật bắt đầu
Ngày chỉ ăn một bữa. Trước giờ ngọ, khi mặt trời lên cao
Khi thượng đế nhìn thấy
Hạnh phúc của chúng ta

Nỗi đau buồn của chúng ta
Một kẻ đi lạc đường
Quỳ xuống cầu nguyện
Khi ta đặt một chân xuống đất
Bàn chân trần, tôi là một phần
Của mẹ, của trái đất, khi tôi đặt một bước

Từ sau lên trước
Tôi bước về phía người khác
Tôi bước xa người khác
Tôi là một kẻ cô độc
Không bạn bè, không người thân, không tổ ấm
Vì tất cả là bạn bè, tất cả là người thân, tất cả mọi nơi là tổ ấm

Tôi đã đi những ngày, những tháng, những năm
Tôi không biết bạn
Không cho đi, không lấy lại
Không nhận của ai
Trừ một bữa ăn
Tôi không biết bạn là ai.

Tôi không hỏi tên bạn. Không hỏi bạn đến đây làm gì
Hãy đến đây mỗi ngày
Xa khuất căm thù, dục vọng
Đi trong chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm
Đó là lịch sử của chúng ta
Tôi sẽ đi qua những cảm xúc.

Những ý tưởng, các duyên nghiệp
Các bằng chứng
Chỉ có giới, định, tuệ mới diệt đ ư ợc tham sân si
Tôi sẽ đi trên gai sắc. Tôi đang học. Bạn là thầy của tôi
Buổi chiều nay tôi tìm thấy
Bên gốc cây, một cái kim nhỏ

Để vá may
Tôi ngồi may vá lại áo quần của tôi
Cũ và rách, ướt và nhàu
Như một con ve sầu chuẩn bị suốt mười ba năm
Trong đất, để hót.
Tôi nhặt một chú ve sầu rơi xuống từ nhành cây.

Kiếp trước, tôi không biết nó là gì
Có thể là một tu sĩ
Có thể không
Không thể căn cứ vào hiện tại
Để biết quá khứ
Mỗi ngày tôi bước ra ngoài cái tôi của mình, đi trên đường.

Và nhận cúng dường vào buổi sáng
Đôi khi tôi nhìn thấy
Mắt của một người, trong đám đông
Và tôi muốn dừng lại
Và tôi muốn nhận lời, nhưng điều ấy làm tôi sợ hãi
Tôi đi những bước rất nhỏ

Chống lại sự sợ hãi
Ao ước được quay lại
Tôi đi về phía trước như thời gian
Chúng ta không thể đi ngược lại
Hãy bắt đầu nơi thế giới bắt đầu
Khi tôi nhìn thấy tương lai

Trong một khoảnh khắc
Khi cái chết chạm tới
Khi cái đói, cái rét buốt
Cơn đau nhức
Tôi chưa bao giờ nhìn thấy thiên đường hay niết bàn
Tôi không nghĩ rằng tôi sẽ nhìn thấy nó.

Tội ác không cần triết học, không biết văn chương
Hãy hỏi tôi nếu tôi biết cách trả lời
Đôi khi tôi cũng trả lời
Nhưng chúng không có ý nghĩa gì cả
Khi bạn ngồi trên một tảng đá
Mặt trời đi qua trên đầu
Một con bướm từ đâu bay tới
Giữa bạn và mặt trời không có một ý nghĩa nào cả
Giữa bạn và con bướm cũng không

Đó là cách mà chúng ta cứu rỗi
Sự sống của loài vật
Con bướm cuối cùng trong thành phố
Con ng ỗng trời cuối cùng của mùa thu
Bạn đã tới những khi rừng già
Không có một con hươu sao nào cả
Bạn đã tới những cuộc hôn nhân
Không có tình yêu nào cả

Đúng và sai, phải và trái, ma quỷ và người, chỉ là tri kiến của thế gian
Hôm nay tôi nhìn thấy một con cá
Nhảy lên khỏi mặt nước bàng hoàng
Ngày thơ bé
Tôi đã từng bắt một con cá
Nhìn nó nằm thở trên bờ

Một con cá thở trong không khí
Tôi nhìn kỹ cái chết đến gần
Và tôi thả xuống. Nhưng đã quá muộn
Đã quá muộn khi chúng ta thả xuống
Nỗi buồn của bạn. Sự khổ đau của bạn. Sự hối hận
Tôi biết đá giữa hai hẻm núi

Như bạn đến đây ngày đầu tiên
Trên trái đất này từ một thế giới khác
Sau khi bạn đã chết
Tôi sẽ nói cho bạn nghe
Trái đất đã thay đổi như thế nào
Từ khi chúng ta rời bỏ

Nhưng bạn phải đi từng bước thật nhỏ
Thẳng người, cúi đầu xuống
Mỗi bước chân là một bước mới
Công việc của bạn là thay đổi
Tôi chưa bao giờ nói chuyện
Với một con ve sầu về cuộc đời của nó

Trong baì hát tuyệt hay, có những chữ
Lẽ ra phải hát cao hơn nữa
Đôi khi bạn tới quá gần
Nhìn thấy một vết thương
Trên ngực trái. Ngực trái của một chú ve sầu
Đập như thế nào?

Tôi đi một mình trên đường
Hôm nay là ngày sinh nhật của một cây tùng
Tôi sẽ dừng lại, ngước mặt nhìn tưng bừng
Dưới xa kia những thửa ruộng ngày nào
Mẹ tôi đi gieo mạ
Gà gáy sáng. Ngày mai

Có một thời gian trong đời sống mỗi người mang chúng ta tới
Những người chờ đợi. Hãy nhớ rằng
Bạn là người yếu đuối. Bạn đi từng bước nhỏ
Từng bước nhỏ mà thôi dưới bầu trời
Ca ngợi một điều không còn nữa
Chúng ta chỉ có một con đường

Đi từ sáng đến chiều từ chiều đến tối
Từ náo nhiệt đến hoang vu
Từ gió lạnh đầu mùa đến trăng khuyết
Đắp hồn người biến mất giữa hoa lâu
Ngày mới còn nguyên
Áo ngũ sắc chói lòa

Đừng ngoái lại. Những vết thương sâu
Không có em ở đó. Một bàn tay
Tưởng níu cả trời xanh
Tường ôm cả chân lý vào lòng. Chân lý nào đâu?
Mùa lũ. Đê vỡ
Tôi cúi hôn một cánh phượng hồng

Giữa cuộc đời rất thực
Bản ngã không còn bản ngã
Những đỉnh cao dìu ta đi, ở dưới chân ta, nhưng ta không cao hơn chúng
Đên nay một vầng trăng khuyết như người bà con tới thăm
Nghèo, tinh khiết, eo óc tiếng gà, tuổi già rưng hạt lệ
Tôi thèm bát canh nấu khế. Lâu rồi vắng mẹ.

Lòng ta nhớ thương chăng? Nhớ thương đầy ấp một vừng đông
Tôi xin không làm khánh kiệt lòng mình
Nước vẫn không ngừng chảy
Con sếu đỏ bay về bất tử trên mộ chăng
Người cúi đầu xuống
Mi cong, ngực nở

Tan rồi giấc mộng cũ
Rực rỡ cờ hoa, ảo mộng thanh bình
Người không thấy nhưng vẫn tin
Người thấy thì mới tin
Cuộc đời với tôi như người yêu chưa hề gặp gỡ
Chưa hề son phấn

Hãy mang tôi tới dòng sông
Cho tôi uống những vóc nước đầy tội lỗi
Hãy tắm sạch tôi trong bóng cây bồ đề
Không có gì tồn tại, ngoài tiếng gió reo vui trên mặt nước
Thật khó khăn để nhận ra sự khổ đau của người khác
Tôi không làm được.
Trên một đất nước có quá nhiều người khổ đau
Mọi góc phố, mọi xám vàng không còn là bí ẩn
Chính lòng ta là bí ẩn
Nhưng người viết không đau ở những vết thương
Tôi đã sống một nửa cuộc đời
Đã nghe tiếng gió thổi xạc xào bên cửa, lịch sử thổi qua những trống đồng

Sắp gần chạn vạng, những sấm sét đã tàn, hội chợ phù hoa không rực rỡ
Một cuộc chiến tranh mà lắm nỗi đa đoan
Hư không: không cứu được
Tôi thức dậy như một nhành cây gãy
Không biết cách nào để mô tả đêm qua
Trăng lên ở phương tây, khi tôi đang ngủ.

Những ngọn cỏ rì rào trò chuyện, nỗi vui mừng của sự sống
Không thay đổi, ngọn lửa nhỏ bên sườn đồi
Còn âm ỉ nóng, một con hươu đi qua
Tiếng của nó ở ngoài xa, bên ngoài một vương quốc
Đẫm lệ, những đứa trẻ bị ném xuống
Hầm tối của vô minh, những người bỏ đi

Ngày càng nhiều, tôi đứng đây, nhìn xuống, thấy
Những hàng người đi trên đường, đàn bà và trẻ con
Những người đàn bà mang giỏ xách, gánh gồng, áo quần, chén bát, xong nồi.
Họ đi mãi, ra khỏi vương quốc của chúng ta
Mùa hè lại đến, nước xanh biếc, sỏi lăn trong lòng suối
Chúng nhớ kiếp trước trên trần gian

Thanh bình lặng lẽ, như hàng ngàn buổi trưa
Đọng lại thành viên sỏi trắng, mà sách vở chưa hề nói tới
Ngọn gió nhân danh vui cười thổi mạnh
Tôi đi chậm lại. Những bạn đi cùng tôi
Nếu có một người nào đi cùng tôi, hãy đi chậm lại
Chúng ta đang lên dốc.

Thưa thầy, có con dốc nào đâu?
Một người nói. Tôi không phải là thầy của bạn
Nhưng hãy nhìn xem. Nhìn kỹ. Con đường của chúng ta đang đi lên
Từ phía tội ác
Đi về phương Tây
Vượt thoát.


5.

Con đã đi. Nhiều năm. Không ai biết. Quyền được đi.
Con đi theo con đường giác ngộ, đi theo con đường Bát nhã Ba la mật
Đi từ quê nhà, đi qua bậc đạo sư, đi từ kinh sách
Đi trong khất thực, đi trong tỉnh thức, đi trong mơ mộng
Một dân tộc không có xương sống
Thì đi như thế nào?

Con đi mãi, không có thành tựu.
Không cần biết đi đâu. Không cần biết đến đâu.
Khỏe thì đi, mệt thì nghỉ, gặp sông sâu thì gọi đò
Gặp biển thì đi tàu thuyền, lòng vui nhận phước báu người ban cho
Từ trong vây hãm mà thoát ra.
Lại sa vào vây hãm.

Có kẻ ca tụng ta mười năm nguyền rủa ta một ngày
Có kẻ đầy lòng tin một hôm nghi ngờ
Ai mà chưa từng sa lệ
Là người chưa tới chốn thương tâm
Bên mộ người thân, giữ chặt
Lòng mình như chéo áo

Trước ngọn gió thời gian, nắm chặt bàn tay
Xòe ra bụi đất. Trái tim con không khóc
Chờ phút này thôi. Hơi thở đóng thành băng
Giọt lệ không thành
Đi sâu xuống đất, sâu xuống nữa
Con chưa bao giờ nhìn thấy một cánh cửa

Mở ra bởi tiếng khóc
Chưa hề thấy kẻ cai ngục nào
Ứa nước mắt
Thời đại đổi thay, roi quất vào mặt
Của người trên bàn thờ hương khói
Người nằm trong quan tài

Cũng bị lôi dậy, buộc tội
Em ơi đừng cười
Nhân loại ngàn năm vụng về run rẩy
Như cầm viên ngọc trên tay
Lịch sử nhòe nhoẹt chạng vạng mưa bay
Sấm sét biến hình

Cái thật lộn mình vào cái giả
Hãy yêu tất cả: chưa từng thấy ai làm được vậy
Lời nói dối ngập máu
Những hoa văn vẽ lại
Câu Kiều chỉ là lời trách móc
Hoan hô đã đảo, dân tộc không suy nghĩ

Thì hoa sen có buồn không
Mẹ có buồn không
Nghĩa địa sạch cỏ
Nay lát bằng gạch đỏ hoa cương
Thêm vài núi đá
Nặng nề, tổ tiên không hồi sinh dậy

Thời đại nặng nề mất hướng
Kẻ châm lửa đốt nhà ngày càng lên cao
Con người sợ chiều sâu của chính lòng mình
Hoa rụng ngoài ao
Gươm diễm lệ không ai soi mặt
Người muốn đi rẽ tắt vào đâu?

Không cần biết. Người thoát
Người không thoát được
Người chết rũ trong tù
Niềm tin xưa, nay trống rỗng
Đời hẩm hiu lòng người thu lại
Mùa an cư tránh giẫm đạp côn trùng

Tránh dẫm đạp lên lời vu khống
Đừng giẫm lên chúng
Một đất nước nuôi lòng hận thù trắng tinh
Rồi ta sẽ tha thứ cho nhau như những khái niệm siêu hình
Nháy mắt, thắng thua đổi chỗ
Sáng nay trên đường con đi, bên hẽm núi, nhành phong lan nở ở biên giới Thái Lan

Con ngủ giấc ngàn năm của người thua cuộc
Của đứa trẻ mới ra đời, đứa trẻ chưa được ra đời
Của kẻ phạm tội chưa bao giờ được cởi trói
Con bắt đầu nhìn thấy thế giới trước khi nhìn thấy tâm hồn mình
Nhìn thấy bằng cách đứng trong sự sợ hãi, ngồi trong sự đói, đi trong nhẫn nhục
Và đi và đứng và ngồi và ý thức về thân thể như một đời sống khác

Đầy thèm khát, đầy vội vã.
Tôi ngủ giấc ngủ của kẻ khác
Như cánh bướm trên tảng đá.
Khi ngày chưa sáng, tôi bước đi trong nghĩa địa như bước đi trong những thế kỷ
Một đời sống khác gởi lời cảnh báo
Một hành động chưa bao giờ làm, một lời chưa bao giờ nói, một ý tưởng chưa bao giờ nghĩ

Đuổi theo tôi
Tiếng chân bước rất gần
Tôi đã uống xong phần nước, tôi đã ăn xong phần ăn của mình
Cái còn lại chờ tôi phía trước, dưới mặt trời phương Tây
Tôi đặt tay lên cái còn lại
Của một ngày, nghe tiếng chân bước

Và sự im lặng của thước đo giãn ra, kéo căng thẳng
Mặt không- thời gian
Bạn bị kích động nhiều
Từ phía người yêu mến bạn, phía người thù ghét
Tôi lắng nghe, nhìn thấy khuôn mặt bạn trong đám động
Những năm dài chúng ta chờ đợi

Giọng nói ngoài thời gian
Sự vắng mặt, hình ảnh mờ tàn
Khi bạn tới, tôi kịp nhìn thấy, nhưng bạn quay đi
Như giọt mưa trên lá. Nhưng bạn sẽ trở lại, vì bạn là kết thúc của mùa hè tối, là đám mây ở chân trời
Trong tách nước, không một im lặng nào giữ bạn được, tôi không thể biết
Nghĩ tới bạn như thế nào

Chào Sri Lanka, chúng tôi đã tới
Tôi đi từng bước
Qua biên giới
Bộ hành về đất Phật
Tôi đi trong ánh sáng
Ấm áp niềm tin. Bộ hành giúp tôi rèn luyện, không sợ hãi.

Chúng ta được dạy: đi nhanh về tới đích
Để chiến thắng.
Nhưng chúng ta chưa bắt đầu
Đặt một chân xuống
Như cách chúng ta thở, hít vào, thở ra
Để cơ thể nhận được. Đi chậm lại khi lên dốc. Đi nhanh hơn khi xuống dốc.

Dừng lại dưới bóng mát. Chúng ta không ca hát
Không nhảy múa
Nhưng trong tâm ta nhã nhạc vang lừng
Vạn vật nhảy múa. Một người nóng vội đi nhanh. Một người
Muốn nói hết lòng mình, bạn nói thật nhé
Không cần biết người nghe có nghe. Nào chậm lại.

Chúng ta sống nhanh để tiết kiệm thời gian.
Để được sống nhiều hơn nữa. Cuộc sống vô nghĩa vô vị.
Tôi đi chậm lại. Một ngày đi chậm lại là một ngày thật dài
Một ngày sinh ra để sống
Bạn sống lâu hơn một ngày
Mỗi phút mỗi giây, thở thật sâu từng giây phút.

Sống chậm lại để đi cùng thời gian như một người hát theo điệu nhạc
Như hai người trò chuyện tri âm. Chạm vào nhau. Bắt được nhau
Bạn nhìn thấy tất cả khi bạn đi chậm lại
Côn trùng dưới chân, cỏ chân trời
Đám đông bên chợ, hàng quán cuối đường, ngọn núi bốc hơi
Tôi nghe mùi thơm của hoa bưởi trong vườn vắng, thấy bóng tối dưới vành nón

Màu sắc của ngọn gió
Tôi là người đi bộ. Chỉ vậy thôi.
Đi từ mùa xuân đến mùa hè, từ mùa hè đến mùa thu
Hạng độc ác, hạng lưu manh, có họ không?
Có. Đầy rẫy thế gian.
Nhưng lá non trở thành xanh biếc. Lá rụng

Thư tàn. Hiện hữu mà tro bụi. Hãy thử sống như chơi.
Hãy vui cười. Tự do đang tới.
Phía sau ranh giới giữa thiện và ác, người mẹ đứng đó
Tay cầm cái lưới, gọi tên linh hồn lưu lạc
Phía sau ranh giới giữa bóng tối và ánh sáng
Một người cúi mặt xuống đường. Nơi cơn mưa đi qua. Buồn bã, vui mừng.

Không rủ rê ai, không từ chối ai
Tôi ngửa mặt uống mặt trời
Nhìn bầy sếu trắng bay qua
Mỗi con mang một trái tim của chúng ta
Tôi vừa nói một điều gì không nghe rõ.
Xin hỏi lại. Không phải một câu hỏi. Chỉ là tiếng cười.

Con bò gặm cỏ chiều thu. Nó buồn gặm cỏ
Nó có linh hồn không?
Một dòng sông chảy qua. Có bao giờ chảy ngược lại?
Tôi cúi đầu uống nước, nước đầy niềm vui
Chảy róc rách, viên cuội trắng toát, tôi ngâm mình trong nước
Ngâm mình như lời đối thoại. Tôi không phải chỉ là bộ xương

Tôi còn là thể xác. Tôi ca ngợi thể xác
Tôi ca ngợi hai bàn chân của tôi
Kiên trì giữ giới
Tôi bước đi, nơi này qua nơi khác, không thay đổi
Tôi thay đổi: hãy chúc mừng sự thay đổi
Hãy để tôi hỏi bạn: bạn có vui không?

Sự sống của bạn có vui không?
Bạn đi theo tôi làm gì?
Hãy cho phép tôi được mỉm cười hỏi bạn
Đây là tro tàn, trong lòng bàn tay tôi
Năm mươi năm sau, đây là tôi. Đây là thế giới mà tôi theo đuổi
Buổi sáng thức dậy, hoa mua nở sáng khắp rừng

Tôi hy vọng rằng: tôi sẽ trở thành chánh đằng chánh giác
Tôi hy vọng rằng tình yêu khắp nơi sẽ gọi tôi
Mùa hè qua. Ve hót vang trời
Đã tắt. Tôi đi tới mùa thu
Đi tới những hành lang ánh sáng chiếu mờ
Của trí nhớ. Hạnh phúc là câu hỏi cuối cùng

Đồng hồ trên tường điểm gióng một, thời gian nhắc nhở
Chúng ta không vội vàng. Chúng ta đi từng bước nhỏ
Ta nghe thấy lòng người đập từng nhịp tim
Trên một đất nước đầy lo âu, không ai bình yên
Cồn cát trắng sóng Thái bình dương vỗ mãi
Một người chết oan động ngàn ngọn cỏ

Hoa mọc thơm về đêm, không thơm nữa
M ảnh gương tan vỡ không người chắp nối
Các triều đại không trường tồn. Tro than sau lửa cháy
Tôi không đọc văn bản. Tôi thức dậy vào buổi sáng
Mưa bên rừng, mưa đã nhiều năm
Tôi ngồi đợi nơi đây, chờ cơn mưa tới, chờ giấc mộng

Hãy đếm những mùa hoa, hãy đếm những bình yên
Bạn nhớ lại điều gì như cội rễ
Như trẻ con, trước mùa tan tác
Người có lắm nỗi buồn nên người ca hát
Người có lắm niềm đau nên người uống rượu
Tóc bạn trên đầu không hiểu

Nỗi lo đời như thạch nhũ. Ứa ra, ròng ròng, tích lại ngàn năm
Đúng và sai, phải và trái, ma quỷ và người, chỉ là tri kiến của thế gian
Hãy để dành ngọn lửa, thắp khi tối trời
Khi mưa gió, trước đua chen náo động ầm ào
Đừng thay áo mới, mùa xuân rồi mùa hạ, hoa dại trong vườn
Hững hờ cánh cửa chưa khép

Ta hái một mầm cỏ dại, ngậm trên miệng
Vui ngày mới lớn, sự nghiêm trang đã qua lâu rồi
Tôi chưa biết nụ hôn, phòng the, nhưng thời gian gấp ruổi
Đã đến cuối ngày rồi, đi thêm vài bước nữa
Trăng đã sáng bên trời
Nếu bạn đi cùng tôi, hãy ngồi xuống

Tôi đi một mình, tôi ngồi xuống
Những bóng ma trơi trong nghĩa địa
Không làm tôi phiền lòng, ngồi dựa lưng vào cội tùng
Đọc cuốn sách để mở của những vì sao
Chẳng gió mưa nào khuây khỏa được nỗi đau của một dân tộc lo âu.
Chào các bạn, chúng tôi đã tới.


6.

Chào Sri Lanka, chúng tôi đã tới.
Đã được chào đón. Một ca sĩ đã hát. Đã bị vây khổn.
Đã thoát. Chúng tôi đã đi qua đất nước Lào và Thái Lan, Mã Lai và Nam Dương
Xinh đẹp. Chúng tôi đang đi vào cánh rừng của các bạn, bên đường
Chúng tôi không nhảy múa, nhưng trong tâm nhã nhạc vang lừng
Một con sóc đón chào chúng tôi.

Ăn thử một trái cây không nhiễm độc
Người nam đi với người nam, người nữ đi với người nữ
Người không còn tham đi với người không còn tham
Người còn giận đi với người còn giận dữ
Hỡi cha mẹ của con: các người đều là cha mẹ của con
Sáng rửa mặt bên suối, nhìn thấy mặt mình, đặt niềm tin vào đó
Vào ánh sáng
Người không soi gương nhưng tin vào khuôn mặt
Sri Lanka: người bố thí nhiều, người cho ăn không hết
Cơm ngon, nước sạch, ngủ dưới gốc cây
Tự tha thứ cho mình, tìm cách báo hiếu cho cha mẹ
Nghĩ đến người khác, người đồng giới, người chuyển giới, có những điều không được dạy trong kinh. Có những điều con không biết.

Cần liễu nghĩa
Như trận mưa ẩm ướt
Tâm hồn thời đại khốn khó, chật hẹp
Bạn đi qua đời ngỡ như con đường đi qua mặt đất, như sợi chỉ dẹt đi qua mũi kim
Đôi khi ngỡ có như hai cuộc đời. Một là ta, một là đứa trẻ đi tìm ta trong im lặng
Gác khuê văn làm chi? Thành quách rêu phong, ngai vàng sơn son làm gì?

Mất dần tưởng tượng, lo âu ngày càng tăng, chim cá không về
Dân tộc một đời mất mẹ
Rét ở quê nhà, rét qua biên giới, lòng ta mở cửa theo mùa thu về
Đã hết nửa đời rồi
Lá vàng trăng rơi
Không một người nào chờ tôi cuối đường.

Không một người nào
Chỉ có hoa vàng bên suối
Trăm ngày vui cùng nở một lần
Khi bạn sống cho mình, sống cho người khác
Tôi đi qua những đất nước lạ lùng
Áo quần khác, ngôn ngữ khác
Nhưng lòng thương yêu như hạt gạo trắng ngần
Sự thèm khát sự thật giống nhau
Hạt lệ mênh mông
Nến sáng ngời ngời
Trên quan tài đất mới lấp
Trăng vào huyệt thăm người, hỏi chuyện, ngồi lại với nhau một ngày, rồi không nhìn ra nhau nữa
Như nam và nữ từ hai kiếp khác
Khởi đầu mùa xuân
Ngàn kiếp cộng vào nhân dân
Cỏ lau bạc đầu lao xao. Gởi về đâu
Niềm hy vọng này. Chúng ta sống trên cây
Như vầng trăng. Giấc mơ sáng chói
Chiếu rọi nỗi buồn. Bên trong chúng ta
Sự trống rỗng bắt đầu, hãy chiến đấu trước sự chiếm đoạt
Sau một phút giây mọi vật đã khác, và kích thước
Của niềm hy vọng này, như chú bé được nhấc bổng lên
Trên vai người khác
Người ta muốn điều gì ở con?
Con không biết. Con đi bộ một mình, bảy năm.
Không đòi hỏi một điều gì, ngoài tình yêu
Và sự thật, con đã nhìn thấy
Sức mạnh của nụ cười, sự hiểu biết làm đầy
Cái giếng nhiều ngày không mưa. Con muốn biết con là ai
Không hề muốn biết người khác là ai.

Một con chim cắt vừa lao xuống
Trên đường biên giới của những âm mưu và lòng tốt
Sự phá hoại và sự giúp đỡ. Nguyên vẹn và tan vỡ. Con không thể đồng ý hết với mọi người.

Chúng ta có quá nhiều cơ hội. Chúng ta nói
Hãy đến bên nhau. Nếu hòa hợp
Và hãy ra đi khi cần thiết
Như một người ra đi trước cái chết. Trước khi nó đến.

Bạn không cần phải làm gì, bạn không là gì cả
Hãy trả lời câu hỏi, hãy tiếp nhận
Mọi thăm viếng và tra vấn, hãy rời bỏ nơi chốn này
Trong ngày mai dù bạn yêu nó biết bao. Hãy làm ấm lại tâm hồn mình
Bằng sức nóng của một gốc cây
Của bầu trời xanh, của đám mây, của bàn tay người đặt xuống
Sung sướng nhất là sự sống
Giọt sương trên cỏ ngọt ngào, vỉ than trong đất
Trên bàn tay đầy tơ non, hương thơm từ máu
Mọi hình thức đều là phác thảo của tình yêu
Tôi yêu đời như thời thịnh trị
Nhưng chúng ta không sống trong thời thịnh trị
Thế kỷ chưa hoàn nguyên, anh em ta đi dọc thời gian
Ghé thăm bốn ngàn năm, nghĩ thầm
Con đường hành hương không giới hạn
Qua những đại ngàn qua biên cương mây trắng
Không tổn hại cho ai điều gì. Những mưu ma chước quỷ
Tự mình chọn lấy, tự họ chọn lấy. Đừng phỉ báng đừng chê bai.

Giữa đất lạ mà nghe một tiếng ve kêu
Liệu có hay đâu mùa hạ đã về.
Lòng xanh biếc nơi ta còn để lại
Tự lòng mình vượt lên. Ở đây cây cỏ cũng thật.

Mặt trời hấp hối. Thời gian đi vội.

Biên giới mở không ngừng. Cửa mở. Giọt sương bên cửa sáng như giọt máu. Tương lai mù lòa.

Sự kết thúc không còn xa. Lòng ta đi và đến
Hãy dẫn con đi. Tưng bừng thân xác.

Bộ hành, khất thực.

Có ba thử thách: phép lạ, tự do, quyền lực.
Khi bạn thức dậy giật mình thì Chúa đã đi qua
Nhân dân đã đứng lên từ trong tro bụi
Màu giá rét ghi đậm gót chân anh
Nắng nghĩa đen nghĩa kép.

Lá bàng vàng một góc trời
Những người tu hành ở cùng nhau
Ăn hạt sương. Uống vốc nước đầu nguồn
Bên giác thụ. Từ trong tay người lạ
Đi tìm trầm của lòng tin. Tiếng hổ gầm
Của tham sân si. Hãy mở mắt.

Đời không đủ ngọc ngà tặng cho những tâm hồn đẹp
Còn một ngày nữa đã đến với hoa sen
Trong cung đình Huế. Những hồi chuông gởi vào hư vô
Những chữ gởi vào hư vô.

Đã thoát ly rực rỡ
Đừng ngăn cấm người đến với người. Đừng lấy bóng tối mà ngăn cấm người không ngủ
Chợp mắt, sương trở thành giọt lệ
Người khất thực không khóc bao giờ. Đi đi, đi đi
Suối chảy siết. Cuộc chiến đấu này
Bên bờ vực thẳm. Giữa tham sân si và anh
Anh vừa mới đi qua rồi, đừng tưởng bở
Có lúc lòng riêng rạng rỡ
Nó đến rất nhẹ. Khoác áo kín bưng
Ngồi xuống bên con. Vành vạnh vầng trăng
Ma quỷ đội lốt tầm xuân
Sao con không thể nằm xuống trong vườn lộc uyển. Giấc ngủ tỉnh lặng
Bên gốc cổ thụ, vững vàng như lòng tin không bao giờ tới chậm
Như người nông dân cầm hạt lúa trong tay, như ngày lao vào đêm
Như người lao vào thời gian đấm tay lên cánh cửa
Gió thổi cơm trên mái nhà ai
Trên sườn núi lửng lơ bay
Hãy để người yêu mến con được yêu mến
Hãy để người ghét bỏ con được ghét bỏ
Nơi an toàn nhất là vô thường chánh đẳng chánh giác
Biến cố nào cũng qua. Biến cố nào cũng sẽ không qua
Mực hóa học đã trắng ngần trong mưa
Nắp quan tài còn đó
Gom lá rừng đốt lửa sưởi ấm
Khói dâng lên từ thăm thẳm linh hồn
Người trở lại, người đi mãi, đời sống tự nhiên
Tấm áo cà sa xoay nghiêng, soi mặt đời óng ánh
Lỗi lầm không thể sửa
Cánh cửa không thể mở ra
Đất nước lạ và quen. Người tìm ra người qua tiếng nói trẻ con
Từng hớp nhỏ đầu nguồn, da ửng hồng, hình thức cũng là nội dung
Lá rơi từ vô minh, lá sẽ không rơi nữa
Chớp giật chân trời
Lá đâm chồi. Chim bìm bịp kêu khuya dưới chân đèo ở Gia Lai
Đêm buồn bã, ai nghe đất nói thầm
Đường nắng giang hồ lấm tấm
Trưa bình thường tiếng vọng
Người ngồi dựa vào bóng, dựa lưng vào buổi hoàng hôn
Đêm rạo rực như tình đầu nhưng không phải tình đầu
Lá xanh non, tiếng hát của ai lưng chừng núi
Bóng hoa lay, tình yêu lên đầy trong những nhánh
Nâng cánh vạc cánh cò bay đi
Đếm đủ tháng đủ ngày chờ ta trở lại
Ta sẽ trở lại
Ta sẽ không trở lại
Con đường phác thảo một chân trời
Hãy mỉm cười như hạt cườm trên mặt nhân loại
Tiếng cười như tiếng quyên rơi
Hãy nghĩ về
Nếu sau cái chết chúng ta đứng lên.

Anh về với em
Con về với cha mẹ
Chữ hiếu là nỗi buồn, chữ hiếu là niềm tin
Từ trái tim có giọng nói
Người thức suốt đêm canh chừng trí tuệ
Người ngủ suốt đêm nuôi dưỡng tâm hồn
Sông ngân hà ơi, vắt qua bóng núi
Lên cao quá mà làm gì, hãy xuống
Lặng lẽ đào trong đất
Tiềng sóng biển triệu năm
Xóa sổ những vô danh
Làm lại, như hoa dại, trên môi Ca Diếp, không hỏi, chỉ mỉm cười
Dẫn người đi qua miệng vực
Tìm thấy chính con
Lạ hoắc, một nhành phong lan. Khác với khổ đau
Hạnh phúc không còn câu trả lời
Bạn không thể chạm tay vào bông hoa đang nở
Bạn không níu lấy chéo áo của Thượng Đế
Những người không bao giờ kể về con
Sẽ nhận ra con
Như người anh em trở về, gió đưa mùa lạnh
Người què va nạng vào nhau
Đất bê bết bùn
Lời cầu nguyện, lời rủa nguyền
Lau trắng đắp cái chết vô danh
Những đom đóm bay tàn cuộc
Thà chết không quay về
Tiếng khóc khi người vào cõi
Tồn tại hay không tồn tại
Nhiều thế kỷ đã qua, ngai vàng xưa
Nòi giống khác. Chim lạc bay lạc đàn
Mà hoa nở như nắng lay
Anh nghĩ. Anh phải im lặng. Phải quen thuộc với cuộc đời trước mắt
Tình yêu nào cũng đẹp. Cánh cò trắng và đen
Bay rát mặt câu thơ
Đừng nhởn nhơ mà sống.
Cầu vòng không nói
Chiếu sáng chân trời
Soi đường đi xuống đêm khuya
Từ giã cơn mơ, chong đèn vào ý thức.

Đặt tên cho ngọn gió
Cho nỗi cô đơn, cho bóng cá đớp đồng chân mây mặt nước.

Cánh hoa vàng nhỏ xíu
Cũng trầm tư, ra khỏi cuộc hư ảo. Đưa nhau đi
Trang nghiêm mùa thu ly biệt. Tiếng giun tiếng dế ngăn cách ta với giấc mơ. Bàn tay chọc thủng lưới
Vô minh. Người chết lưng chừng mây ngang sườn núi
Như quả bàng khô trên nhành thu
Bàn chân đi chưa về, không ai lơ đãng. Giữa hai kỳ băng hà: mặt đất ấm lại. Mưa về trong ánh chớp.


7.

Con đường hành hương dài vô hạn
Con đi trong ánh sáng
Khó khăn hay thuận lợi đều do phước báu
Ma quỷ kéo đến ngày một đông khi lòng mình lo sợ
Con sám hối, tránh lỗi lầm, tu thiền, giữ giới, không ma quỷ nào hại mình được nữa
Bạn không cần ai bảo vệ, giữ giới luật là được bảo vệ, không có chư thiên thì có Phật pháp

Không quan tâm, không phán xét, không chê bai, không thù hận
Đi mãi theo lời Phật dạy: quyền của con người
Được sống và được đi, một chiều kia ngã xuống
Dòng suối nước đen
Núi rừng huy động một mùi hương
Mà giữ anh lại.

Nhưng hồn anh đã cạn
Tâm đứng ngồi không yên
Đời sống của anh chập chờn hư ảo
Tài năng tan rữa
Thanh cao đắm chìm
Đất nước để máu đào rơi xuống

Hết giặc rồi tàn tro vẫn còn ngún thù hận
Dân tộc đi ngược gió thời gian
Về nhà không còn mẹ.
Cho con được đói khát một lần
Trước bầu sữa
Nghiệp diệt chúng ta lặng lẽ.

Trò khôn bấp bênh không cứu được ai bao giờ
Mặt trời mặt trăng bất trắc
Xã hội lắm cô Kiều
Đường đi khúc khủyu, trúc trắc, nắng đã xế chiều
Bạn thề đánh mất không tìm lại
Người nói không đáng tin, chuồn chuồn mặt nước

Những ván bài xóc đi xóc lại
Màu vẫn đổi màu
Ý thức rơi vào cảnh hiểm nghèo
Cánh nhạn vỗ về vạn dặm
Đường không ra đường, lối không ra lối
Người khổ đau nằm rên dưới đất, mặc ta đi giọt lệ trên mi không lau nữa

Về người đã sống, người đã rơi xuống
Vì không vượt thoát, tôi đi tay cầm sợi chỉ hồng
Tới biên giới bạc ngàn lau trắng
Của lòng người.
Buổi sáng vừa ra đi, buổi chiều đã tới. Xin cảm ơn người
Từ xa, đến gần tặng cho chúng ta

Bữa cơm, ngụm nước, mảnh vải bên đường, búp sen hồng ngọn suối
Chia sẻ bánh mì, chia sẻ sự thật
Ta có hay đâu
Nhìn vào gương mà thấy khuôn mặt của người khác
Đất nước khác. Thấy mí mắt
Nặng mà đau. Ngón tay, cái hang sâu, ngọn lửa

Chưa có sự sống, khi sự sống bắt đầu
Suốt ngày ta nghe những chữ, đọc những chữ, sắp xếp chúng lại
Diễn tả, truyền đi, thuyết phục, giải thích
Con người bước đi trên những chữ
Như bước đi trên hòn gạch rong rêu
Băng qua suối. Trượt.

Cẩn thận với chữ. Cẩn thận.
Như những người thân yêu
Mùa hạn, mùa đói rét, đi chệch ra khỏi con đường như một mảnh gương tan
Rơi. Tiếng khóc trẻ con xóm nhỏ
Một giọt lệ cũng chỉ đường
Hãy dạy cho tôi cách nhen một bếp lửa

Chiều hôm. Cách vo gạo
Cách vá mảnh áo
Hãy dạy cho tôi biết nói lời từ biệt
Với một người không thuộc về chúng ta
Tôi cần một phút. Hay tôi cần một đời
Hai con người yêu nhau sẽ va vào nhau như hai giấc mơ.

Vào lúc ba giờ sáng. Bạn không muốn cảm xúc.
Không thèm khát sự ngọt ngào. Không chờ đợi
Chúng ta đi tới sự buông bỏ. Tiệm cận. Chúng ta không bao giờ là sự buông bỏ.
Khi tồn tại. Chúng ta tới gần thôi
Người đổ mồ hôi, đổ máu cho trẻ con nhoẻn miệng cười
Là người không tuyên bố.

Tôi ở bên ngoài giấc chiêm bao
Của dân tộc. Cái còn lại của nỗi buồn
Là tiếng hét
Thú hoang dại. Những con vật
Trong lòng người
Chưa ai nhìn thấy. Đêm qua tôi nhìn thấy

Ngài Ca Diếp được đức Phật khuyên: này Kassapa
Ông đã già rồi, vải vóc phấn tảo này đã quá cũ
Đáng được quăng bỏ, hãy mang y phục được cúng dường
Hãy thọ dùng các món ăn, hãy tới bên ta
Và Ca Diếp từ chối.
Và Phật nói. Lành thay. Lành thay. Đừng sợ hãi.

Hãy tới đây. Đừng ở lại. Hãy ra đi
Tôi đánh mất một vết thương
Tôi bỏ lại bên đường
Những tin vui. Sắc rừng đổi thay
Sông núi lạ. Lời đau trong câu hò, hát dặm, vọng cổ
Chim chiều nhắc tiếng mưa. Y phấn tảo

Chia cắt. Vá may. Tiếng mái chèo khoan nhặt
Ngõ thương. Mắt nhắm.
Ngày mai lại đi. Xứ sở nhiều voi và chim chóc. Nhiều núi đá
Tiếng đàn ghi ta xóm vắng.
Sự im lặng đẹp đẽ. Tuổi trẻ của tôi
Vội tàn. Mắt nhắm. Một ngày tốt lành

Đang tới. Đó không phải là ngày của chúng ta
Mùa của chúng ta
Ở phía trước
Tiếng nói của cột đèn. Góc phố
Vầng trăng. Một người ngồi bên cửa sổ
Đọc cuốn sách cũ. Bỏ xuống khi tôi đi qua. Mỉm cười

Hãy trở lại. Anh nói. Tôi khẽ gật đầu
Không từ chối. Tôi không bao giờ từ chối những lời khuyên
Khi lòng ta yếu đuối
Bụi mệt mỏi chân. Sự im lặng lên tiếng phán xét
Âm nhạc cất lên trong một hoa hồng
Nồi cơm điện của tôi đầy cánh hoa. Rắc đầy trời.

Tôi đi qua những xóm làng, những ngôi nhà, mưa bay phơi phới
Hàng dừa xanh mướt, rừng chè, nương sắn, gió Lào, bom đạn cũ
Người chết vì chân lý, vì sự thật và vì giả dối
Nhắm mắt lại không khóc.
Chúng đem cái đẹp mà trói buộc con người vào vòng nô lệ
Dân tộc tồn tại vì một câu mái nhì cuối dòng sông cũ.

Vì một hòn vọng phu buồn quá hóa cơn mơ
Người chết đã chết rồi
Người sống cần thời gian
Không ai được nghỉ ngơi, cái chết đến bên sườn
Bắt đầu lại. Kéo màn cửa lên. Đi qua mặt trời
Tạm biệt những bom rơi trong lòng người. Hãy để tôi đi

Đất nước cần nhiều cuộc phân ly hơn nữa
Để tìm những ngả đường
Để thoát. Chết một mình trong bóng tối
Sự lãng quên. Ngày mới
Ra đi. Kinh hành thiểu bệnh.
Tiếng trẻ khóc trong nôi.

Những bước sóng của ánh sáng
Vang lừng không gian. Chỉ một người nghe được.
Tôi đi tìm người ấy. Tôi sẽ tới
Nhưng người không còn ở đó
Dang rộng vòng tay đón tôi, sẽ có người khác
Những người chúng ta mang ơn là những người chúng ta không biết.

Kẻ vô danh ơi
Tôi không thể nhìn ra trong đám đông, người, trong nhân loại
Mặt đất, ngủ nghìn năm, hãy thức dậy
Người hỏi: tôi đi tìm điều gì. Tôi không biết. Tôi là kẻ lưu vong
Phác thảo cuộc đời. Nơi tấm vải rách bươm ngồi khâu vá lại
Mê một bóng hình. Cười với nắng.

Ngày thương cha nhớ mẹ
Xứ sở tàn canh. Đời phù du mà lòng đầy thương mến
Hoa mai, mùa Tết, hoa đào, sao khuya
Ở đâu mà chúng ta nắm chặt tay nhau
“Ăn lúa xong chúng ta lại lên đường”, trong câu hát Thái lan
Trong nghĩa trang. Bên chân núi, dưới gốc thông già

Đời phong ba
Sự thật xa vời
Lòng người chật chội
Khói hương um lên che mờ bia mộ
Giọt máu oan. Trẻ con chết mất xác. Họa sỹ vẽ tranh
Quê nhà màu mây trắng. Nhớ anh em như nhớ cỏ nội mây ngàn

Con vạc ăn đêm. Tới gần làm bạn với ta
Tiếng vỗ cánh như dây vĩ cầm
Im lặng thơm lừng mặt nước
Rung lên lời ca ngợi. Đêm trăng sao cất mình lên
Con đường lạ trở nên quen thuộc. Số phận nhân dân trong ổ rơm nghèo
Quay mặt lại. Ngồi im trong đêm sâu thẳm. Nhìn về phương Đông

Phương Đông: ánh sáng
Phương Đông: quê nhà
Ta nâng chén mời người
Chén nước trong từ đầu nguồn, cay cực.
Giấc mộng lớn dần, ruộng muối trắng
Tôi muốn nhìn thấy mặt anh em. Những người thân thiết

Mà xa lạ. Tất cả là một. Vững vàng như đá. Mềm như cỏ.
Chúng ta sẽ tới. Sẽ trở về. Sẽ ra đi lần nữa. Cánh cửa của chúng ta.
Tôi đã nhìn thấy, ngước mặt lên
Tiếng âm nhạc vang rền. Nơi tôi tới gió thổi suốt ngày
Tôi tìm một chỗ ngồi xuống. Dưới gốc cây
Chờ nghe tiếng chuông.

Trong vài năm nữa. Một đứa trẻ sẽ ra đời
Tiếng khóc trong nôi
Tiếng suối reo ngoài cửa
Người thợ săn trở về
Con dê tế thần đã chết
Chúng ta ngồi khâu vá lại mảnh vá cuối cùng. Của trăng vàng

Bay ngang mặt nước. Nếu được phép
Tôi sẽ đến gõ cửa nhà bạn
Như một người khất thực
Tôi là người bộ hành
Trước giờ Ngọ
Trước ngày tận thế. Bởi vì

Câu hỏi làm ngạc nhiên chúng ta
Câu trả lời làm ngạc nhiên hơn nữa
Bên kia sông, sau cuộc kinh hành dài, cỏ lau trắng xóa
Mừng bạn đã tới. Linh hồn bị săn đuổi cuối cùng
Tôi nhớ lại tôi đã từng
Một sinh linh tan vỡ. Kẻ trần truồng đi dưới giấc mộng của mình. Tôi đi tìm tên gọi

Con đi về đâu?
Con đi về núi Thứu sơn
Căn nhà của đứa con thất lạc phung phá đời mình trong huyễn tưởng
Diệt lòng tham
Đầu trần, chân đất
Không sở hữu gì.

Không an trú nơi đâu
Không dừng lại
Núi Thứu sơn là nhà nhưng không phải là nhà
Quê hương là nhà nhưng không phải là nhà
Thật đáng mừng nền tâm linh trở lại
Dân tộc trở lại từ trong điệp điệp trùng trùng vây khổn

Ôm lấy con
Đêm trong nghĩa địa
Trăng soi rát mặt
Tiếng côn trùng héo hắt
Ôm lấy con người
Hung tàn. Khờ dại. Trên cỏ sương đi.


8.

Ấn Độ. Tự do.
Chúng ta đã đến: trong tỉnh thức.
Tham biết là tham, giải thoát biết là giải thoát
Chúng ta đã đến. Chúng ta không đến.
Con bỏ lại tất cả, con đi qua
Bước chân của con dẫm lên cát bỏng

Trên tư duy mơ mộng
Có gì mà không có khổ đau?
Đừng chán nản, anh em, đừng chán nản
Nam Tông, Bắc Tông đều là một
Một giây tu tập cũng là tốt
Huống gì một ngày, huống gì một tháng, này những anh em

Đi theo con, đi trước con
Không ai là thầy của các anh cả
Niết bàn là thật, giới là thật, nhẫn là thật, đố kỵ là giả
Chúng sinh tranh cãi là thật, chó mèo cắn xé nhau ngoài bờ sông là thật
Tuổi già rơi rụng
Bầy ngỗng trời rời xa khi trời tối, kêu thương

Hãy để hồi chuông đổ, hãy để tội ác đổ xuống
Hãy để im lặng chế ngự nơi người chưa thành đạt
Bỏ tham dục, tham ngủ, tham ăn. Không dễ.
Im lặng một mình không phải vì im lặng
Im lặng vì lao vào cuộc chiến đấu, cuộc chiến đấu cuối cùng
Tôi chẳng còn gì. Không còn cả mùi hương.

Em gởi lại, bông hoa bên hàng rào
Gió thổi mặt hồ, thơm mùi của cơn mưa
Ham muốn lời ngon ngọt, chống lại tình yêu thật khó khăn
Người chống lại ham muốn suốt ngày ngồi trên lưng ngựa
Vó tung bụi cát mờ mà lòng anh chậm rãi
Thời gian đập cửa liên hồi, bóng chiều lạnh ngắt, miệng vực

Của đời, tôi mãi mê thu dọn nhé
Như kẻ sắp về
Về kiếp trước hay ra khỏi luân hồi
Ngửa tay mà xin đời bố thí
Lấy áo choàng che cho đạo hữu
Vây lấy chỗ bốn bề hồn nhiên mà giữ lại vầng trăng

Cái gì làm cho chúng ta trở nên điên dại? Cái gì làm cho chúng ta ngược đãi nhau?
Lòng tin, nỗi bơ vơ. Không nơi nương tựa
Xuất gia hay cư sĩ đều là tự nguyện
Hạnh Đầu đà không phải là cứu cánh. Con chỉ là sứ giả
Bậc hữu duyên lại gần, vô duyên thì xa lánh
Con đường gập ghềnh tranh luận

Sắc trời đổi màu, vạn vật đều là nước
Là gió, là cát bụi, là hạt giống, là tan tác
Là hối tiếc ngày qua, là tro tàn sau lửa
Nỗi hận thù lẫn khuất từ quê hương, đâu đây
Góc phố, mưa rừng, hẻm núi
Tưởng không thể qua, cuộc chiến đấu cam go

Thế mà sau cơn mưa bất ngờ mai nở trắng
Một cánh rừng ngôn ngữ
Chợ chiều đầy dây nhợ
Đám cưới qua rồi, tang lễ cũng qua
Ngọn lửa đèn của chúng ta còn sáng
Tâm trí con đi đường thẳng.

Gặp một hạt móc trên cành
Người nhịn đói, nhịn khát. Không đủ sao?
Quá xa nhau để tới. Quá gần để nhìn thấy
Bạn sẵn sàng chưa cho cuộc đi bất tận. Đi vào thiên nhiên
Con không biết điều gì đang tới
Tin tốt. Tin xấu. Tôi không hiểu

Đừng hỏi. Người đi cùng đoàn đang lạc lối
Hãy để họ quay về. Cuộc chiến đấu này một mình
Đi con đường thẳng tắp. Đi thẳng tới vô cùng
Dịu dàng, ác liệt, vắt kiệt thân tâm ý
Không hy vọng. Không thất vọng. Có mùa hạ đã tàn
Ve kêu vang bên rừng đã tắt

Ta gởi cho mình thế giới tan vỡ
Cái chết không che mặt, cái giả và cái thật
Gươm giáo tới thì ta chiến đấu
Thì ta không chiến đấu
Lá liễu xanh mi em vẫn dài
Ngồi im lặng thì sẽ hiểu.

Những người bạn đầu tiên vẫn đi sát bên tôi
Những người ăn phải nấm độc. Những người bị xé xác
Mắt không ngó tới người khác, chúng ta đi
Dĩ vãng đau buồn. Lòng ghê sợ
Tiếng chuông đuổi như bay. Bắt đầu từ lòng tin ấy mà đi
Cái đẹp quyến rũ làm ta rơi xuống. Trực giác kéo ta lên.

Hàng chữ liêu xiêu đỗ như xác thân ngà ngọc
Lò dò từng bước. Những người đi trước
Là anh em của tôi. Hai năm tròn. Những người mười tám tuổi
Hai mươi tuổi. Năm mươi tuổi. Ta đi vào xứ không hoa
Bên cánh nhạn bơ vơ tìm tổ
Nơi cuộc đời bồn chồn đứng đợi. Chật chội bức tường

Để lại một người trên sườn núi vắng. Thả một người đi
Rồi có khi gặp lại bên rừng mai trắng cũ
Bên nụ cười của trẻ thơ vô tội
Ngàn dặm xa, đất nước khuất mờ bóng núi
Ráng chiều lộng lẫy, chúng tôi đi về phía ấy
Nhớ quả thị vàng, nhớ canh rau muống

Nhớ ánh sao khuya. Lòng ta chớp giật
Sớm mai đời ngổn ngang giấc mộng
Dòng sông chảy xiết cuốn đi
Bông hoa ngạt ngào mùi thơm, con không dừng lại
Chúng ta yêu nhau lòng như cảo thơm
Trăng soi gương mặt người em. Hàng me bên đường phố

Thú dữ gầm gào trong lòng ta buổi ấy
Tôi muốn nằm xuống. Tôi không bao giờ nằm xuống
Khi không còn gì được giữ lại
Sự trống rỗng mà chúng ta chờ đợi
Sẽ trở nên toàn hảo
Thân xác của một người có thể làm đầy đời sống của người ấy

Tựa tiếng khóc câu cười. Như một chữ
Cô độc sinh ra. Em tới gần. Môi thơm đào lý
Tình yêu đầu tiên. Uống nước trong rễ cây
Tôi đã gần tới nơi. Bỗng thu nhỏ lại
Ánh sáng tỏa ra. Người đi mãi. Nhịp chân rất sâu
Gần tới giới hạn. Tôi là hình ảnh của tôi

Chúng tôi băng qua sa mạc, băng qua cánh đồng hoang dại
Y áo của tôi phơi trên tảng đá
Ánh sáng từ xa. Ánh sáng lại gần. Tôi ngồi một mình giữa những người khác.
Tôi không cô độc. Tôi chạm tay vào cánh tay anh em
Những người muốn biến thành tro bụi
Hôm nay mặt tôi rạng rỡ

Trở thành tấm gương
Trước mặt anh em
Trong lễ tang của chia rẻ và hận thù
Tôi lặng lẽ đi giữa những đoàn người
Cánh chuồn mặt nước. Chợ tan. Nhà chật
Lòng mình cánh cửa im ỉm khóa. Tôi phải làm gì?

Tôi ao ước mang đi một ít hạt giống của đất
Trên quê hương tôi, bên dòng sông, đất nước dã sử
Gió mùa cuối phố, tóc mây, thênh thang mùa hạ
Triều cường giăng bẫy, tôi mở rộng vòng tay
Mặc gió thổi, mặc tiếng nói sinh ra
Tôi sẽ chết. Thời gian thì không

Nó chỉ đi qua ngọn nến. Tay chạm vào
Rát bỏng. Sung sướng nhất là được ngồi
Dưới bóng mát của bạn bè nhiệt đới
Quả chín cuối mùa rưng rức rụng
Người cầm hoa ở Huế đứng bên đường
Họ không đến chào tôi. Họ chào con đường của đức Như Lai

Đi qua ngàn núi sông giận dữ, của hòa bình, của chiến tranh
Con chim bồ câu trắng trở về như khách lạ
Ngoài bãi sú, đồng chiêm, mây vòi vọi ngàn năm
Xóa đi nỗi thương yêu cuối cùng, người trong cuộc, người đứng coi, mùa giết chóc lớn
Đã tới. Con uống nước từng hớp nhỏ, nước mát ngọt
Không còn mát ngọt, không mùi vị, không ảo giác

Nếu linh hồn là có thật, bạn hãy đứng ngoài kia
Câu hỏi ở đâu? Câu trả lời ở đâu?
Bạn là điều mà tôi tin
Không nhìn thấy được
Bạn quay mặt về phía tôi
Quay mặt mãi, hết cả thời gian, gởi nhau sự kham nhẫn.

Đi chân đất suốt ngày, chúng ta đi từ trong bào thai
Chúng ta sinh ra vào buổi tối, trăng lên, gió thổi trong hàng cây
Nhờ thế một ngày đi mãi
Những khổ đau của nhân dân bỗng nhiên mất tích
Cuộc đời ngàn khuôn mặt, xuyên qua đám đông, người sang người hèn
Người văn hiến, người không văn hiến.

Người lo đời, người chẳng biết lo cho ai
Sống thác lòng mình, có những lúc thua cuộc trong trận đánh
Trên vực thẳm cuối cùng, con nhảy xuống
Nhưng lại bay lên, ngày nâng niu. Tổ quốc về quá chậm
Lao vào cái đẹp mà không chút đau buồn
Để im lặng rung chuyển đại ngàn.

Một trái tim ngừng đập
Đã trở lại bên đường
Thương em cánh cò lặn lội
Một chiều sương thương nhớ một chiều sương
Em có nhặt được lòng ta rơi rụng
Đời cần có ích mà ta không có ích

Hãy đi thật xa, hãy kéo dải lụa vàng
Đông Tây, trăng lên các nhánh
Con hãy còn nặng gánh
Không ngoái nhìn. Không tư lự
Để mặt đất ưu phiền
Bàn chân của người. Chạm vào gió thổi

Mà ghi lại như chuồn chuồn ghi trên mặt nước
Nhưng lửa cháy những ngôi nhà bên cạnh. Đi thôi. Về thôi. Thiếu chút từ tâm
Mà lòng sinh sợ hãi. Đầy lòng bao dung không biết sợ điều gì
Những kẻ sinh ra trong rơm rạ
Đâu biết những trời xanh dù không thích anh cũng phải thích
Trang giấy, lời kinh, ngọn đèn

Đời kết tinh và hoạn nạn
Mang tận tay người hạt giống trí tuệ
Trong khu vườn lặng im của tuổi trẻ
Vườn quê một mình
Bắt đầu bằng các dấu hỏi
Một người cũng vậy, một ngàn người cũng vậy thôi

Sẽ được thông báo về những ngôi sao phía trước
Hãy ngồi gần. Hãy đi gần. Đừng quyến luyến. Mai sau chim én bay về
Lau lách dằng dặt
Dãy ngân hà chiếu sáng tuổi thơ
Tan nát phù du bạn hữu, người đi qua miệng vực
Nghiêm khắc mà không giò bó.

Thanh thản mà tự do.
Say mà không ngã.
Yêu cái đẹp mà không yêu âm nhạc.
Xa rời cái đẹp lắm lời, lấy chờ đợi mà phục sinh nỗi khác
Giọt lệ thế kỷ đã khô
Đường đi thẳng.


9.

Ca Tỳ La Vệ
Bộ hành và khất thực
Tiếng ve vang rền trong rừng cây
Ôi rừng cây lạ. Bao nhiêu linh hồn đã chết ở đó
Bao nhiêu vầng trăng rụng trên đỉnh đồi
Hòn đá lăn về suối

Những cố gắng thất bại
Không biến thành hư vô
Ánh độ là một thất bại
Dòng sông, cuộc hòa giải, cuộc chiến tranh
Những cố gắng dân tộc bất thành
Tìm cách trở lại

Như những tâm hồn
Đi tìm thân xác mình
Dựng cho chúng đứng lên
Sai chúng bước đi, sự thất bại ngày càng lớn
Cho đến khi bạn không biết bạn đến từ đâu
Như đứa trẻ ngồi trên tảng đá, buổi chiều, gọi chim về

Như một người đã chết
Sống trở lại, bơi qua mặt nước
Con không biết con đến từ đâu
Con trở lại quá khứ, nhiều trăm năm trước
Khi chúng ta có thể đi trên mặt nước
Bằng tình yêu của mình

Khi mọi thứ đều yên tĩnh, và những tranh cãi
Những ghê rợn, những trò du côn, chưa được sáng tạo ra
Những chim đã hót bây giờ không hót
Có người thắng người thua, có người được người mất
Đêm đêm những người chết
Trở lại bên con, bên thảm cỏ, dưới gốc cây, ở một nơi xa quê hương, trò chuyện suốt đêm trường.

Những người yêu nhau đi đâu
Những người giết nhau đi đâu
Buổi chiều cơn mưa gột sạch
Thời tiết võ vàng
Cây lá vào thu
Tôi ngồi đợi dưới tí tách sương mù

Tôi đặt hai tay lên đùi
Tựa lưng vào gốc cây
Như tựa vào một thân xác
Của kiếp trước
Không nhận những tấm vải đẹp
Huy hoàng đạo pháp sống dậy

Tôi đi trong công lao vô lượng của bao tăng ni nhiều thế kỷ
Người tán dương chánh pháp
Người nghi ngờ
Tôi không biết căn tính đại thừa ở đâu
Tôi đi giữa người lo âu người thanh tịnh
Tôi chắp tay cúi đầu lắng nghe

Tôi đi giữa đô thị ồn ào
Tôi đi nơi thanh vắng
Tôi nhìn thấy trong bãi tha ma những linh hồn như ngọn lửa lập lòe trong đêm tối
Tôi nhìn thấy một thế giới khác
Dòng sông chảy mãnh liệt. Dưới chân một tâm hồn yếu đuối
Đang đi, đang tập học

Chim phượng hoàng bay vút lên cao
Những ngã đường giục giã
Bây giờ ở nơi xa, tôi ngoái lại đất nước ở quê nhà
Thời gian cô đặc, cuộc đọ sức
Giữa người và một cánh chim
Trên tảng đá, tâm hồn vượt qua biển thời gian, xòe đôi cánh trắng



Tôi đi qua nhà cũ không ghé thăm
Gởi một cành đào vào trong nắng
Người đi mê mãi một con đường
Đi theo một dáng hình, cái bóng của bầy chim rợp cánh
Trái đất kéo tôi xuống. Chúng ta đều nặng
Như trái chín trên cành

Sắp rụng
Đường còn dài. Sức nặng của tôi làm tôi dừng lại
Bàn chân nghỉ ngơi bên suối. Tôi tắm rửa như ngày mới lớn
Tôi trò chuyện cùng sóng nước. Nước mang tôi đi
Rót vào tôi năng lượng mặt trời, của gió, của đất
Ngày trở lại, tắm mát trên quê hương

Tiếng khóc bên kia đường, tiếng khóc mừng vui
Biển vắng im lìm, tháng năm thay đổi
Cuộc đời tan chảy vào nhau. Lịch sử chẻ đôi, làm lại

Có một ngôi làng ở đây. Bây giờ không còn nữa
Khi tôi đi qua
Biên giới Lào Việt, tiếng gà gáy ban trưa
Không ngoái lại
Tôi đi dưới những tầng lá ấm

Tôi đi dưới giấc mộng của tôi
Dưới đất nước của tôi
Không biết mình sẽ về đâu
Tôi đi dưới nụ cười lần đầu
Nở trên môi sau nhiều ngày, nhiều đêm, trong rẫy, tiếng muỗi
Kêu đầy trời. Tôi đi dưới nụ cười của chính tôi

Tôi đi dưới mặt nước
Nhưng tôi không biết đó là mặt nước
Tôi đi tới phép lạ
Không cầu xin, không mong đợi, nhưng sẽ tới
Sẽ không tới
Tùy theo lòng tham

Những người ngồi dưới tàng cây
Tìm cách diệt lòng tham
Nhận bố thí mỗi bữa ăn một ngày
Lòng tràn ngập sự biết ơn
Tay tôi trên mũi kim khâu vá
Những đường may an trú

Hoa cỏ thảy đều biết
Tôi là một cơn gió bụi
Ngày đi qua nhà cũ
Cha mẹ tôi, anh chị em, không kịp nữa rồi
Bao kiếp nghiêng mình xuống
Vây khổn, không tìm thấy đường ra

Không biết cách trả lời các câu hỏi
Đám mây trắng xóa bay qua đầu như lòng người suy nghĩ
Lan đỏ nở trong rừng
Huệ đến làm quen
Lòng ta dừng lại trong phút chốc, trước vực thẳm
Rất xa, trong lồng ngực, tiếng thở dài

Đêm đen trở về trên đất nước
Cô lấy cuộc đời người làm cuộc đời mình
Cơn bão bất thầm quét sạch
Đất trời động trăm nơi
Mà không động được nơi nào
Tôi đi, không để khánh kiệt lòng người

Những người cùng đi
Những người đi theo tôi, qua nhiều đất nước
Rời bỏ họ ư? Níu giữ họ ư?
Nặng như một quả chuông
Nhẹ như bàn tay Đức Thế Tôn
Đừng chọn lựa giữa người sống và người chết

Tôi cầm trong tay thỏi vàng của lòng yêu dấu
Chia tiếng khóc với mọi người
Tìm trong bãi tha ma tiếng trả lời lịch sử
Bia mộ là nơi nương náu
Con mắt siêu linh hồn
Sau hương thơm luyến ái

Nhật nguyệt đến mỗi ngày
Thiêng liêng nghe tiếng gọi
Tôi đi, đầu cúi xuống
Con người là cấp số nhân
Của lòng tin, không che đầu, che mặt
Người lạ bên đường lòng xao xuyến

Bây giờ chúng tôi ở đây, ngồi trong đêm, dưới bầu trời
Một người bắt đầu đếm
Những vì sao
Một người nhắc chim mùa cũ
Cánh cổng chùa xưa đổ
Mái nước trong

Hy mã lạp sơn
Một người thấy sông không nhìn thấy sóng
Trên mặt nước ngày chúng ta đi qua
Nếu hư vô, sao phải là hư vô nhân đôi
Nếu hòa bình, sao phải là hòa bình trống rỗng
Ngày như mộng

Đêm đầm đìa tội lỗi. Xin cho một lần xảy tới, việc đã rồi, cuộc chiến tranh qua
Bụi thời gian lắng xuống, dưới vòm trời
Chim én lại bay, người
Với người rưng rưng giọt lệ. Bể khổ
Không lớn như con tưởng
Cuộc đối thoại tưởng tượng bắt đầu

Chúng tôi trở thành bầy chim xa xứ
Qua biên giới nước này, qua biên giới khác
Không ai muốn đi xa, không ai muốn trở lại
Căn nhà của mình. Tiếng nói sau cánh cửa
Mưa thu bình minh
Đứng ngoài sân lạnh. Người đã quên

Bài hát buồn
Ghi trên lá cây
Tháng giêng, lá non mọc khắp rừng núi
Hồ nước dưới chân như bàn tay
Nâng đỡ thành phố mồ côi
Gió thổi. Con thuyền xoay vòng

Linh hồn thất lạc
Cuối trời. Tôi nhìn thấy những mảnh vỡ
Của một cánh cửa sổ
Găng tay
Tấm bản đồ
Lời nói dối. Lời nói thật

Điều cần thiết nhất là hạnh phúc tối thượng thì ta không học được
Mà chỉ học những điều bên lề
Con còn trẻ
Con cố đi thật nhanh
Gót chân bỏng rộp nhiều ngày. Sỏi và đá dăm
Con trò chuyện với chúng. Bóng tối và mặt nước

Con trò chuyện với chúng. Đất bùn và cỏ
Con trả lời những câu hỏi của chúng
Mặc y phấn tảo. Những vải rách may vá lại, sặc sỡ
Đẹp mắt. Lâm tì ni đẹp mắt
Con chưa tới. Con muốn tới. Không tới cũng không sao
Chồng những tấm vải lên nhau. Hãy yêu mến chúng. Nồi cơm lạnh lẽo trên tay. Không chứa đựng một điều bí mật nào.


Nguyễn Đức Tùng