Nhà văn Ngọc Linh
(1931 - 12.7.2002)
Trong các nhà văn miền Nam hoạt động mạnh mẽ nhất, với thể chất cũng mạnh mẽ nhất mà người viết bài này có một thời gian gặp gỡ mỗi ngày, là Ngọc Linh, khi anh viết cho trang trong nhật báo Dân Tiến một truyện dài.
Viết truyện dài cho nhật báo, mỗi ngày một đoạn chỉ cỡ ba hay bốn trang viết tay, ai cũng có thể viết một lúc mươi mười lăm trang, đăng được 4, 5 kỳ báo, song hầu như không ai làm như thế, mà cứ mỗi ngày chỉ viết đủ số trang cần có, để ngày nào cũng phải xẹt qua tờ báo đưa bài, vội vội vàng vàng, không đủ thì giờ để nói hết một câu chuyện với bạn, là đã vọt đi ngay. Trong khi nói chuyện nhiều khi vẫn để xe nổ máy, nếu có xe Vespa như Ngọc Linh, còn đi bộ đến đưa bài cũng không bao giờ cà kê mất thì giờ, thoắt một cái đi mất, như Bình Nguyên Lộc, hay như Sơn Nam.
Khi viết những dòng này, tôi không rõ ở Hải ngoại người ta còn nhớ Ngọc Linh không, vì báo chí Hải ngoại phần lớn qui tụ các cây bút từng có kinh nghiệm máu xương với cộng sản, đó là những người gốc miền Bắc hay miền Trung, trong khi anh em cầm bút người miền Nam chỉ sau 75 mới có những kinh nghiệm mà các đồng nghiệp của họ biết từ 1954 hay trước cả 54. Nhưng Ngọc Linh quá nổi tiếng, nhất là nhiều tiểu thuyết của anh đã được dựng thành phim, hay thành tuồng cải lương, như Ðôi Mắt Người Xưa, 1961, Ngã Rẽ Tâm Tình, 1962, Yêu Trong Hoàng Hôn, 1965, Như Hạt Mưa Sa, 1966… Anh em trong giới thường ngạo Ngọc Linh với cả tá truyện mà nhan đề toàn phải có 4 chữ, đọc lên ngân nga đối xứng (Buổi Chiều Lá Rụng, Hoa Nở Về Ðêm, Nắng Sớm Mưa Chiều, Như Hạt Mưa Sa… còn nhiều nữa); đối chọi với nhà văn Chu Tử, cuốn tiểu thuyết nào nhan đề cũng chỉ có một chữ cộc lốc: Yêu, Ghen, Loạn, Sống!
Ðặc tính tiểu thuyết của anh là chân phương, đẹp, tình cảm, anh ghét mô tả những chuyện xấu xa, trắng trợn, đối nghịch hẳn với nhiều nhà văn nữ thời đó, có khi là những nữ quán quân của bóng tối. Ngọc Linh không “lấy đó làm điều” với kỹ thuật viết văn, không biện luận về văn chương chữ nghĩa, anh chỉ viết, và viết ra những cuốn tiểu thuyết dầy cộm: 493 trang (ÐMNX), 580 trang (Mưa Trong Bình Minh), 398 trang (Hoa Nở Về Ðêm), v.v. Nhưng anh sẽ nói nếu được mời, tôi đã “mời” anh nói ít ra là 2 lần, qua hai cuộc phỏng vấn đã đăng trên Tuần báo Nghệ Thuật, và Tuần báo Khởi Hành từ trước 1975.
Ðược hỏi về việc viết tiểu thuyết đăng báo hàng ngày, Ngọc Linh có vẻ bực:
“Người viết tiểu thuyết đăng báo hàng ngày không đem được nhiều (số đông) độc giả về cho tờ báo mình cộng tác là ‘không làm tròn nhiệm vụ’ của mình, có thể gây nguy cơ cho tờ báo và anh em trong xí nghiệp. Tuy nhiên, có đông độc giả không phải là chiều theo thị hiếu (có lẽ tòa soạn muốn nói là ‘thị hiếu hạ cấp’ [!])và không có giá trị nghệ thuật. Ðiều đó còn tùy theo tài năng và quan niệm viết văn của từng tác giả, không chỉ riêng những người viết tiểu thuyết đăng báo hàng ngày.” (Ngọc Linh trả lời phỏng vấn, Nghệ Thuật số 22, 3.1966)
Ngọc Linh qua đời tại Sài gòn vào đúng ngày hôm nay, mười năm trước, 12.7.2002, thọ 72 tuổi. Tôi gặp anh lần đầu không phải để hàn huyên, mà thực tế là để “nói điều phải trái,” năm 1956, tại tòa soạn tuần báo Nhân Loại do anh làm thư ký tòa soạn. Hôm ấy tôi chở Hoài Nam (sau này đổi bút hiệu là Trần Dạ Từ) trên chiếc Velo Solex đi tìm tòa soạn báo Nhân Loại ở bến Chương Dương, mục đích là để khiếu nại cho người bạn nhỏ về kết quả cuộc thi truyện ngắn trong đó “truyện hay thế” mà chỉ được giải nhì. Ngưỡng mộ tờ báo khi đọc, song khi tới nơi thì ngạc nhiên: Ðó như một cửa hàng gì đó, không nhìn thấy sách vở đâu. Sau này đã thân nhau, khoảng 8 năm sau, Ngọc Linh mày tao với tôi (anh hơn tôi 3 tuổi, vì nghĩ anh sinh năm 1935, sau này thấy có nơi ghi anh sinh năm 1931) nói đại ý rằng mày lôi thôi, nó dự thi chứ có phải mày dự thi đâu, đã dự thi thì người ta trao cho giải nào thì nhận giải nấy, mày lại còn đến tận tòa soạn mà khiếu nại cho nó. Mà nó có nói gì đâu, chỉ thấy mày nói. Tôi thực sự không còn nhớ mình đã nói những gì lúc ấy, song khi nghe Ngọc Linh kể lại, tôi có chống đỡ rằng nếu là báo nào khác thì đây không nói làm gì cho mất công, song với tờ Nhân Loại thì phải nói. Vì Nhân Loại ở Sài Gòn hồi 1956 là tinh hoa của báo chí miền Nam, niềm hãnh diện của các nhà văn nhà thơ từng tham gia Kháng Chiến Chống Pháp thuở còn trai trẻ.
Tôi nói với tác giả Trời Không Có Nắng rằng tôi vốn rất thích tờ báo đó, vì tôi rất ngưỡng vọng những nhà văn trong ban chủ trương: Tam Ích, Thiên Giang, Thê Húc, những người đã có sách trong Tủ sách Chân Trời Mới. Ðó là các tác giả trí thức tiến bộ của miền Nam, vì lúc ấy, Ðệ Tứ Quốc Tế (nhóm Chân Trời Mới, so với cộng sản đệ tam quá khích giáo điều, là sáng giá hơn nhiều). Tôi biết những điều này vì đã đọc các báo Tin Ðiển (Ðiển chứ không phải Ðiện), Ðời Mới từ khi còn ở Hà Nội, cùng lúc đọc các tờ Thế Kỷ, Hồ Gươm, và nhất là tờ tuần báo Cải Tạo do ông chú tôi, Nguyễn Sĩ Hiệp, làm thư ký tòa soạn, tiếp nối thư ký tòa soạn tiền nhiệm là ký giả Nguyễn Kim Sinh, thân phụ Bác Sĩ Nguyễn Hoàng Hải hiện ở San Jose. Dĩ nhiên là Ngọc Linh rất vui, vì tôi biết anh không phải chỉ là một “nhà văn viết tiểu thuyết cho báo hàng ngày,” câu nói hàm ý khinh thường của các nhà văn vốn không bao giờ được các chủ báo hàng ngày mời viết – dùng để miệt thị những đồng nghiệp của họ, những người phải viết cho hai ba, hoặc tới năm tờ báo mỗi ngày.
Ngọc Linh không những ăn khách bình dân, Ngọc Linh còn là thư ký tòa soạn tờ tuần báo văn học nghệ thuật sáng giá của thời đại, tờ Nhân Loại. Nhóm người Bắc chúng tôi lúc ấy làm báo người Nam chỉ có mấy người, và đều thân nhau, như Thanh Nam và tôi, hàng ngày hay hàng tuần ngồi ở các quán cà phê vỉa hè, khi thì ở Ngã Tư Quốc Tế (Ðề Thám Bùi Viện), khi thì ở dọc đường Phạm Ngũ Lão, bên hông Ga Xe Lửa, có khi ồn ào vì đông, với những Ngọc Linh, Kiên Giang Hà Huy Hà, Sĩ Trung, Ngô Tỵ báo Tia Sáng, Quốc Phượng báo Tiếng Chuông, sau này ở tù “đảng phái” ra có Lê Xuyên, hay các anh lớn tuổi như An Khê, Bình Nguyên Lộc, Nguyễn Bảo Hóa… Vui nhất là khi Ngọc Linh bảo tôi, đại ý “mày viết báo Nam kỳ là phải rồi, mày viết giọng Nam như tụi tao vậy”.
Và Ngọc Linh còn làm thơ. Hãy đọc thơ Ngọc Linh để tưởng nhớ một nhà văn mặn mà với âm điệu bốn chữ của hàng chục nhan đề đã xuất bản của anh:
– Em chờ anhTặng emNụ hôn đầu đời.– Tôi không thể!– Tại sao?– Vì tôi yêu lần cuối,Lâu rồi!(Ngọc Linh, Ðối Thoại)
Gần bảy mươi mới làm thơ tình,Ðúng giọng điệu “lão già mất nết,”Có nết hay không rồi cũng chếtTa làm thơ chiêm nghiệm đời ta.(Ngọc Linh, Thơ Tình 70) *
Viên Linh
(11.7.2012)
-------------------------
(*) Ảnh và thơ trích theo “Sài Gòn, Ngày Ấy… Bây Giờ” của Thiên Hà, 2010.
Nguồn: nguoi-viet.com
