Thủ đô Thimpu, Bhutan nhìn từ trên đồi tượng Phật Buddha Dordenma.
(Hình: ATNT Tours & Travel)
Ðất nước Bhutan hình thành từ các bình nguyên màu mỡ trên độ cao hơn 2,000 mét. Tuy với một diện tích nhỏ bé khoảng 40,000 kilômét vuông, nhưng Bhutan ngày càng được thế giới biết đến với các giá trị văn hóa riêng, cùng thắng cảnh hùng vĩ.
Thimpu là thành phố lớn nhất và được chọn làm thủ đô của Bhutan. Tuy là thủ đô, nhưng Thimpu không có phi trường quốc tế, có lẽ vì thung lũng Thimpu không đủ rộng để các chuyến bay đến đây.
Khi du khách đến Bhutan, tất cả các chuyến bay đều phải đáp xuống Paro Airport, cách xa thủ đô Thimpu hơn 50 kilômét về phía Tây Nam. Vì thế, sau khi đến Paro, du khách còn phải mất gần hai giờ đồng hồ đi xe mới đến được Thimpu.
Trước đây, Thimpu như một làng mạc hơn là thành phố, vì kinh đô của Bhutan trước đó là Punakha nằm ở phía Ðông Bắc Thimpu. Năm 1952, nhà vua thứ ba của Bhutan quyết định dời đô từ Punakha về Thimpu.
Tuy nhiên, phải đợi đến chín năm sau, thủ đô Thimpu mới chính thức hoạt động và được liên tục xây dựng phát triển để ngày nay “ngôi làng Thimpu” mới có được dáng vẻ thành phố “thủ đô.”
Dân số Thimpu cũng tăng lên gần 95,000 người. Số lượng xe cộ cũng tăng lên chút ít so với đầu thập niên 2010. Thimpu cho du khách cảm nhận được sự phát triển từ từ của thành phố hơn là sự phát triển nhanh chóng như những quốc gia chậm tiến khác.
Thành phố vẫn chưa có một ngọn đèn xanh, đèn đỏ nào để kiểm soát giao thông trên các trục giao thông chính, ngoại trừ trạm cảnh sát duy nhất ở ngay trung tâm thành phố có các nhân viên cảnh sát liên tục thay phiên nhau hướng dẫn các dòng xe đến từ bốn phía.
Tượng Phật Buddha Dordenma ngồi bằng đồng
lớn nhất thế giới tại Thimpu. (Hình: ATNT Tours & Travel)
Chung quanh khu trung tâm, các tòa nhà mới của tư nhân lẫn chính quyền đang được phát triển xây cất. Nhưng tất cả các kiến trúc xây dựng đều chịu sự kiểm soát của thành phố, vì thế nơi đây không có các tòa nhà cao tầng, không có các kiến trúc hiện đại xen lẫn vào kiến trúc đặc thù Bhutan.
Khu phố chính của Thimpu không lớn lắm, một cổng chào theo kiến trúc Bhutan đón du khách từ điểm đầu của con phố. Con đường phố thị này cũng không quá dài, chừng khoảng hai cây số.
Những buổi chiều cuối ngày, người dân Thimpu thường hay họp nhóm chợ chiều vội vã ở ngay các góc đường hay trước các cửa hàng trên con phố chính trung tâm. Người ta chắc hẳn vừa mới hái gặt các loại cây trái rau khoai ở vườn nhà và đem ra đây họp cảnh chợ chiều, bán ra những nông sản dành cho bữa tối.
Ðến Thimpu, để có một nơi chốn hẹn hò, có lẽ không ai (kể cả du khách) là không biết đến Clock Tower Square. Một “quảng trường” nhỏ vừa phải, đủ để hai người hẹn không thể lạc nhau.
Một tháp đồng hồ bốn mặt được dựng ngay giữa “square,” gần đó là hai dãy “vòng quay cầu nguyện” (wheels of life) của Phật Giáo Bhutan được xây dựng vừa là một kiến trúc Bhutan làm đẹp cho quảng trường vừa là nơi cầu nguyện cho các tín đồ Phật Giáo lạc bước qua đây.
Thimpu có lẽ vẫn chưa bị ảnh hưởng văn hóa Âu Mỹ len lỏi vào thành phố. Hiếm hoi lắm du khách mới bắt gặp một tiệm cà phê “Illy” hay Swiss Bakery nằm hơi xa khuất nơi cuối phố.
Bắn cung là một môn thể thao thông dụng của thanh niên Bhutan.
(Hình: ATNT Tours & Travel)
Dạo quanh thủ đô, nếu du khách tìm kiếm một chút ảnh hưởng văn hóa Tây phương ở Thimpu thì có lẽ khó khăn. Nhưng nếu muốn tìm hiểu về văn hóa, tôn giáo, phong tục của Bhutan thì Thimpu được xem như là thành phố thể hiện đầy đủ các điều du khách muốn biết.
Người làm nên một Bhutan hùng vĩ
Nhưng trước hết, có vài hình ảnh mà du khách lúc nào cũng gặp dù đi bất cứ hang cùng ngõ hẻm trong xứ sở Bhutan. Ðó là hình ảnh nhà vua “điển trai” Jigme Khesar Namgyel Wangchuk và hoàng hậu trẻ đẹp Jetsun Pema. Ông là vị vua thứ năm trong triều đại Wangchuck, mới được vua cha truyền ngôi vào năm 2008 lúc ông 28 tuổi.
Vua cha tên là Jigme Singye Wangchuck, lên ngôi năm 1972 lúc mới 16 tuổi, nhưng ông là người có nhiều tư tưởng cải cách dân chủ cho đất nước Bhutan. Tìm được một người như ông ở thế kỷ 21 này quả thực không dễ chút nào (có lẽ ông sánh ngang tầm với cựu Tổng Thống Thein Sein bên Miến Ðiện).
Ông tiếp tục con đường cải cách của vị vua Bhutan thứ ba không may mất sớm, từ bỏ triều đại quân chủ và thay thế quyền hành của vua bằng quyền hành Quốc Hội (quân chủ lập hiến) cho người dân Bhutan. Ngày nay, người dân tự mình bầu ra người đại diện cho mình vào Quốc Hội.
Sau đó ông thoái vị và trao ngôi vua Bhutan lại cho thái tử. Ông cũng là người đề xướng ra phương hướng Gross National Hapiness (GNH – Tổng Sản Lượng Hạnh Phúc Quốc Dân) song song với Gross National Production (GNP – Tổng Sản Lượng Sản Xuất Quốc Gia).
National Memmorial Choeten xây để tưởng niệm vị vua thứ ba
Jigme Dorji Wangchuck của Bhutan. (Hình: ATNT Tours & Travel)
Chính phủ Bhutan chú ý đến GNP nhưng rất chọn lọc để giữ thăng bằng giữa sự phát triển kinh tế cho đất nước và bảo tồn văn hóa truyền thống của Bhutan. Mặc dù ông thoái vị nhưng hình ảnh của ông vẫn còn được treo rất nhiều nơi, người dân Bhutan vẫn dành cho ông một sự tôn kính đặc biệt.
Những hình ảnh đẹp ở Thimpu
Nếu có dịp đứng trên bất cứ một ngọn đồi cao nào nhìn xuống Thimpu Valley, du khách sẽ thưởng ngoạn được hình ảnh rất đẹp của thung lũng Thimpu.
Hình ảnh của Tashichoe Dzong (còn gọi là Thimpu Dzong), Bhutan’s Parliament, Royal Palace, Thimpu Museum, con sông Wangchuu và kiến trúc màu sắc nhà cửa trong thành phố tạo ra một hình ảnh hết sức đẹp dưới khu vực bình nguyên thung lũng.
Thành phố không nhà cao vút, không có những đại lộ đầy xe, du khách không nhìn thấy chút môi trường không khí ô nhiễm giữa thủ đô Thimpu, không “ô nhiễm âm thanh” tiếng còi xe inh ỏi, không tiếng huyên náo ầm ĩ như những thành phố phía bên kia dãy núi Himalayas.
Tashichhoedzong (Thimpu Dzong) được xây dựng từ thế kỷ 16 bên cạnh dòng sông Wang Chuu, đây cũng là nơi chính quyền Bhutan khởi đầu làm việc sau khi dời đô về Thimpu từ năm 1952.
Buổi luyện tập các vũ điệu cho lễ hội Tshechu Festival trong
sân đình của Thimpu Dzong. (Hình: ATNT Tours & Travel)
Dzong là một kiến trúc đặc biệt của Bhutan, vừa là thành lũy, vừa là nơi hành chính, vừa là nơi cử hành nghi lễ tôn giáo. Một điểm văn hóa quan trọng của Bhutan thường được cử hành và vui chơi trong các Dzong là lễ hội Tshechu Festival.
Các điệu vũ Cham Dances thường được các vũ công trong trang phục “gho” (trang phục truyền thống của nam giới) và “kira” (trang phục truyền thống của nữ giới) tập luyện công phu và trình diễn vào khoảng Tháng Chín, Tháng Mười hằng năm với sự tham dự của nhà vua.
Vào những ngày lễ hội hay cuối tuần, đàn ông thanh niên Bhutan thường hay tụ họp vui chơi thể thao với nhau. Bắn cung và phóng phi tiêu là hai môn thể thao mà du khách thường hay bắt gặp ở các công viên, sân trường.
Ðứng xem họ thi nhau bắn cung hay phóng phi tiêu, du khách lại có dịp học thêm được một điểm văn hóa khác của họ. Cây cung của người Bhutan khác hẳn cây cung của người Nhật và cũng không giống cây cung mà người Trung Hoa sử dụng xưa kia.
Cây cung người Bhutan dài chừng 1.5 mét, được thiết kế khá gọn ghẽ và bắn đi rất xa. Thi bắn cung hay phóng phi tiêu được chia ra làm hai nhóm, mỗi nhóm chừng sáu người. Ðích của cuộc thi bắng cung được đặt cách xa người bắn 145 mét (còn đích của thi phóng phi tiêu đặt cách xa người phóng vào khoảng 40 mét). Người nào bắn hay phóng trúng đích thì cả hai bên tụ lại cùng hát và đá nhịp như là để mừng người “thiện nghệ.”
Ngoài ra, Thimpu còn có các điểm du lịch nổi tiếng như National Memorial Choeten, tượng Phật đồng ngồi Shakyamuni Buddha Dordenma, và National Animal of Bhutan là những điểm xứng đáng thưởng ngoạn.
Cảnh chợ họp chiều trên phố chính Thimpu.
(Hình: ATNT Tours & Travel)
National Memorial Choeten hay còn được biết qua tên Thimpu Choeten. Ðây là một bảo tháp do Queen Phuntsho Choden Wangchuck cho xây năm 1974 để làm nơi tưởng nhớ người con của bà và cũng là vị vua thứ ba của triều đại Wangchuck. Ông là vị vua đã quyết định dời đô từ Punakha về Thimpu, có tư tưởng quân chủ lập hiến thay thế cho chế độ quân chủ.
Ông mất sớm, vừa mới 45 tuổi, nên nhiều người dân tiếc thương ông. Nhưng người con nối ngôi ông tuy trẻ, lên ngôi khi mới 16 tuổi nhưng cũng là một nhân tài, vượt qua cả ông. Kiến trúc bảo tháp Thimpu Choeten dành cho vị vua thứ ba được xem là một biểu tượng tôn giáo tại Bhutan.
Ðứng từ Thimpu Dzong, du khách hướng tầm mắt nhìn lên các sườn đồi và sẽ chạm ngay một tượng Phật màu vàng nâu ngồi lặng lẽ trên đồi cao uy nghi, ánh mắt ngài hướng về phía bên dưới thung lũng trần gian. Ðó chính là tượng Phật bằng đồng Shakyamuni Buddha Dordenma, tượng được đúc bằng đồng chen lẫn với vàng cao hơn 51 mét.
Tượng sau khi hoàn tất đã trở thành tượng Phật ngồi bằng đồng lớn nhất thế giới, vượt qua tượng Phật ngồi bên Hồng Kông. Tượng được thiết kế theo phong thái “Tiểu thừa” nên hai vai tượng to và ngang, phần eo của tượng nhỏ và thon hẳn lại. Ðứng từ trên độ cao hơn 100 mét nhìn xuống không gian Thimpu Valley, quả là một không gian tuyệt đẹp.
Nghe nói để xây dựng tượng Buddha Dordenma, người ta dự định tiêu tốn khoảng $100 triệu, một số tiền không nhỏ cho những người nghèo. Những người giàu có bên Trung Quốc đã quyên góp hơn $50 triệu cho chương trình.
Phật Buddha Dordenma ra đời liệu có mang hạnh phúc cho người dân Bhutan? Hay tham vọng Hán hóa Á Châu của người Hán vẫn nằm trong tâm Phật Trung Hoa được gửi sang “tượng Phật ngồi” để dòm ngó nhà hàng xóm? Kinh nghiệm của Việt Nam, Lào, và Miến Ðiện có giúp cho Bhutan những bài học đáng giá!
Trần Nguyên Thắng
