Thành phố Toledo trên cao với con sông Tagus vây quanh. (Hình: ATNT Tours & Travel)
Toledo là một địa danh di tích lịch sử và văn hóa quan trọng trong suốt thời gian 2,000 năm lập quốc của Tây Ban Nha (Spain), và cũng là một thành phố nhỏ của quốc gia này, cách thủ đô Madrid khoảng 80 cây số về phía Nam.
Trong suốt quá trình lịch sử, ảnh hưởng văn hóa và phong thái kiến trúc của các tín ngưỡng tôn giáo tại đây đã tạo cho thành phố Toledo một nét riêng biệt trong kho tàng văn hóa Tây Ban Nha. Năm 1986, “nét riêng biệt” của Toledo đã được UNESCO công nhận là một di sản lịch sử văn hóa thế giới.
Đế chế La Mã đã từng thống trị vùng bán đảo Iberia (bao gồm Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha từ đầu Công Nguyên. Đến thế kỷ thứ 8, vùng này bị người Moorish từ Bắc Phi tiến chiếm và thống trị. Đến thế kỷ 15, người Moorish bị các “tiểu quốc Christian” hợp lại, đánh bật ra khỏi phần đất trên. Sau đó, sự hợp nhất của hai vương quốc Aragon của vua Fernando và Cestila của nữ hoàng Isabela cho ra đời vương triều vững mạnh Espana (Spain).Tây Ban Nha có hệ thống phân chia các tỉnh và vùng tự trị khác hẳn các đất nước khác, có lẽ vì trong quá khứ lịch sử, Tây Ban Nha do nhiều “tiểu quốc gom lại” để hình thành đất nước “Spain thống nhất” như ngày nay. Thành phố Toledo nằm trong cộng đồng tự trị Castilla-La Mancha, sát ngay cạnh thủ đô Madrid và cũng là thủ phủ của cộng đồng tự trị này.
Ngôi nhà thờ cổ kính Cathedral of Toledo. (Hình: ATNT Tours & Travel)
Đây cũng là thời điểm nổi bật nhất trong lịch sử Spain, triều đại người Moorish xem như hoàn toàn sụp đổ. Cũng trong thời điểm này nhà thám hiểm hàng hải Columbus tìm ra Tân Thế Giới Châu Mỹ, giúp cho vương triều Espana giàu có, bền vững hơn và trở thành một vương triều đế quốc hùng mạnh nhất Châu Âu thời đó.
Cộng đồng tự trị Castile-La Mancha bị ảnh hưởng mạnh của ba tôn giáo: Do Thái Giáo (Jews) ảnh hưởng trong bốn thế kỷ từ thế kỷ 5 đến thế kỷ 9, tiếp theo là ảnh hưởng Hồi Giáo Muslims từ thế kỷ 8-15, và Thiên Chúa Giáo Christians (từ các thế kỷ 1-4 và tiếp theo từ thế kỷ 16 cho đến ngày nay).
Trong thời kỳ Hồi Giáo, Castile-La Mancha là nơi chứng kiến nhiều cuộc chiến lịch sử giữa tín đồ Thiên Chúa Giáo và tín đồ Hồi Giáo trong suốt các thế kỷ từ 11-14. Tại Toledo, người ta nhận thấy ảnh hưởng của hai tôn giáo này như đã giao hòa được với nhau, kiến trúc của các ngôi thánh đường đều cho du khách cảm nhận được phảng phất ít nhiều phong thái kiến trúc Hồi Giáo và Kitô Giáo hòa lẫn trong nhau.
Ngoài ra, La Mancha cũng là nơi tạo cảm hứng cho nhà văn nổi tiếng Tây Ban Nha Miguel de Cervantes, ông đã lồng địa danh La Mancha vào cuốn tiểu thuyết “Don Quixote de La Mancha” (tạm dịch Người Hiệp Sĩ Don Quixote của La Mancha) và tạo ra những điểm văn hóa riêng biệt của vùng này.
Cuốn tiểu thuyết ra đời vào thế kỷ 17 và được giới phương Tây yêu thích. Sách được dịch ra rất nhiều ngôn ngữ để nhân loại có thể thưởng thức về một câu chuyện hóm hỉnh nhưng cũng đầy bi kịch tính của “chàng hiệp sĩ Don Quixote của La Mancha.”
Kiến trúc Transparence của Cathedral of Toledo. (Hình: ATNT Tours & Travel)
Không gian thưởng ngoạn của Toledo không quá mênh mông như các thành phố lớn. Nếu phải dịch “Toledo City” là “thành phố Toledo” thì tôi e là không đúng vì nó không đủ rộng lớn để được gọi là “thành phố” nhưng nó cũng không quá nhỏ bé để gọi là “làng.” Gọi Toledo là một “thành phố nhỏ” có lẽ đúng hơn, tạo cho người du khách cảm giác dễ chịu khi du ngoạn nơi đây.
Thành phố nhỏ bé Toledo nằm trên một ngọn đồi khá rộng, dưới chân đồi là dòng sông Tagus mềm mại lượn quanh, tựa như một chiến hào thiên nhiên bảo vệ thành phố, quân địch khó có thể bơi qua sông để tấn công vào. Vì thế, Toledo không cần phải có những bức tường thành cao và vững chắc như những thành lũy khác để phòng ngự. Người xưa đã chọn Toledo là thủ phủ của Castile-La Mancha chắc hẳn phải có lý do!
Vì thành phố nằm trên đồi cao, thành phố Toledo đã phải làm các tầng thang cuốn (escalator) hầu giúp du khách không phải bước lên cả 200 bậc thang lên đồi để bước vào thành phố. Lên đến nơi, bạn mới nhận thấy thành phố Toledo quả thật nhỏ bé. Từng con đường nhỏ dẫn dắt bạn đi lòng vòng từ phố này sang phố nọ. Có con phố chuyên làm và bán các dụng cụ nấu bếp. Có con phố chuyên bán hàng kỷ niệm. Có con phố với các hàng quán. Có con phố chuyên làm và bán đao kiếm vì Toledo rất nổi tiếng về nghệ thuật đúc làm vũ khí đao kiếm. Có những thanh kiếm làm rất đẹp, giá cả không đến nỗi quá mắc và là một món quà kỷ niệm đặc sản của Toledo dành cho du khách.
Dẫu thế nào thì bạn cũng phải ghé qua thưởng thức một vài thắng cảnh di tích nổi tiếng của Toledo. Ví dụ như Cathedral of Toledo được xây từ năm 1226 và phải hơn 250 năm sau mới hoàn thành. Đây là ngôi thánh đường với kiến trúc gothic cộng lẫn phong thái Mudejar của người Moorish Hồi Giáo.
Bạn không nên thờ ơ bỏ qua cơ hội chiêm ngắm kiến trúc đặc thù “El Transparente” lạ lùng, rất đẹp và nổi tiếng của ngôi thánh đường này. Khi mặt trời lên, ánh nắng mặt trời từ từ chiếu qua một lỗ hổng trên nóc thánh đường và di động, chiếu sáng ít phút vào một bức tượng Altar lớn đối diện. Bức tượng được chia làm hai phần: phần trên là các bức tượng miêu tả “ánh sáng và thiên thần,” phần dưới là bức tượng Đức Mẹ bế Chúa Giêsu hài đồng.
Bảo vật Cathedral’s Monstrance của thánh đường Toledo.
(Hình: ATNT Tours & Travel)
“El Transparente” là một kiến trúc khác lạ hẳn so với các ngôi thánh đường Kitô Giáo khác. Ngoài ra bạn còn có dịp chiêm ngưỡng một bảo vật của nhà thờ được đúc bằng vàng và bạc từ thế kỷ 12, gọi là “Cathedral of Monstrance” dùng trong nghi thức thánh lễ. Các kiến trúc và điêu khắc của thánh đường Toledo đưa bạn từ kinh ngạc này sang một kinh ngạc khác.
Thành phố Toledo tuy nhỏ nhưng các điểm văn hóa vẫn còn nhiều để cho những ai thích tìm hiểu thêm về “ngã ba tôn giáo Toledo.” Các monuments the Synagogue od Santa Maria la Blanca, the Synagogue of El Transito, Mosque of Cristo de la Luz, và nhà thờ San Sebastian vẫn là nơi bạn có thể dừng chân.
Sau cùng, nếu bạn yêu thích hội họa thì Toledo là “quê hương của tranh El Greco.” Bức tranh “The Disrobing of Christ” (lưu giữ ở Cathedral of Toledo) và bức “The Byrial of the Count of Orgaz” (lưu giữ ở Nhà thờ Santo Tome cũng ở Toledo) là hai bức tranh rất nổi tiếng của El Greco mà bạn không thể bỏ qua. Chưa xem tranh của El Greco ở Toledo, có lẽ du khách chưa đành rời bỏ Toledo mà đi.
Trần Nguyên Thắng
ATNT Tours & Travel
