Vũ Thành An là nhạc sĩ được biết đến nhiều với những bài tình ca dang dở, đặc biệt là 10 Bài không Tên. Ông bắt đầu sáng tác nhạc từ năm 1960 khi còn đang theo học trung học. Sáng tác của ông luôn có một nét đặc trưng và luôn mang một giai điệu lạ, không trùng lập với bất kỳ ca khúc nào của các nhạc sĩ khác. Tác phẩm đầu tiên ông cho ấn hành là bài “Tình Khúc Thứ Nhất”, viết chung với Nguyễn Đình Toàn. Bài hát này nhanh chóng đưa tên tuổi của ông đến gần công chúng. Đó là năm 1965. Tuy vậy, phải chờ thêm vài năm nữa thì giới trẻ yêu nhạc mới thật sự bị ông chinh phục khi cho giới thiệu tập “10 Bài Không Tên” của mình vào năm 1969.
10 bài không tên, chất chứa 10 tâm trạng khác nhau, nói về những cuộc tình không thành. Nó không ẩn chứa nỗi lo sợ của kẻ đang yêu, nghĩ về cuộc tình cuộc tình mong manh của mình. Trái lại, 10 ca khúc không tên đó thật sự là tiếng lòng chua xót của một người nghĩ về một cuộc tình đã mất hay đau đớn nhìn người yêu bước sang thuyền mới. Điều đáng chú ý là 10 bài không tên đó không được sắp xếp theo một trình tự hay diễn biến tâm lý nhất định. Theo lời kể cuả tác giả, sau khi cho ra đời 4 ca khúc đầu được đánh dấu là 1,2,3,4, Vũ Thành An sáng tác “Bài Không Tên Cuối Cùng” để ghi lại cảm xúc của mình về một cuộc tình kéo dài tròn một năm và vừa chấm dứt. Rồi sau đó, ông viết tiếp những ca khúc khác cho đủ 10 bài để làm thành tuyển tập. Những bài còn lại được đặt tên là 5,6,7,8,và 9.
Sau thành công của “Tình Khúc Thứ Nhất”, sự ra đời của “10 Bài Không Tên” đã cho công chúng thấy được khả năng sáng tác đa dạng và phong phú của Vũ Thành An. Nếu “Tình Khúc Thứ Nhất” được cho là gần với màu sắc thính phòng, thì “10 Bài Không Tên” lại bao trùm một nhạc điệu blues buồn buồn. Nhưng ông vẫn giữ bản sắc Việt cho các ca khúc của mình và khoác thêm vào đó là những ca từ chọn lọc để tạo thành 10 tác phẩm nghệ thuật hết sức đặc sắc.
Có người cho rằng âm nhạc của Vũ Thành An khó hát. Ông cũng có nhiều bài đặc trưng cung thứ nhưng giai điệu luôn thay đổi không chỉ giữa những bài hát với nhau. Trong cùng một bài nhạc, Vũ Thành An cũng có thay đổi tiết tấu, giai điệu, hay biến hóa những nốt thăng và giảm một cách nhuần nhuyễn khiến bài nhạc được tạo thành những phân đoạn rõ rệt và có thể trở nên phức tạp với một số người nghe. Nhưng với nhiều người khác thì đây chính là nét độc đáo của ông. Nó làm âm nhạc Vũ Thành An hết sức phong phú. Tuy vậy, ai cũng đồng ý là những bài tình ca của Vũ Thành An buồn. Âm nhạc của ông luôn mang một màu sắc triền miên đau khổ, cay đắng trong tình yêu. Tâm trạng u uất là một khuôn mẫu cho nhiều ca khúc của ông, đặc biệt là trong 10 bài không tên. Cái hay của ông là vậy. Viết về những cuộc tình không thành bằng sự đau đớn của con tim mà người cảm nhận tưởng chừng như chính ông là người nói hộ tâm trạng của họ. Vì vậy, ai cũng có thể ngân nga ..
“Lòng người như lá úa trong cơn mưa chiều …”(Bài số 2); “Hãy cố yêu người mà sống, lâu rồi đời mình cũng qua” (Bài số 5); “Một mình đi mãi, trên đường dài không thấy, ai người quen tôi đấy, bao giờ đời sẽ vơi?”(Bài số 7); “Này em hỡi con đường em đi đó, con đường em theo đó ..”(Bài cuối cùng) ..
Người ta nghĩ ngay đến nhạc sĩ Vũ Thành An khi nghe những bài hát này. Nó đã đồng hành với bao nhiêu thế hệ Việt Nam đi vào thế giới u uất của những người mang tâm trạng bị phụ tình.
Sau năm 1975, nhạc sĩ Vũ Thành An im tiếng một thời gian. Sau này khi định cư tại Hoa Kỳ ông có cho giới thiệu những sáng tác mới của ông và phần lớn mang một màu sắc triết lý về cuộc đời và thân phận. Ngay cả 10 bài không tên của ông, Vũ Thành An cũng có viết lời mới cho một số bài và rõ ràng những ca từ đó cho thấy một Vũ Thành An hoàn toàn khác. Tuy vẫn còn mang nỗi u uất của những cuộc tình không thành, các sáng tác mới của ông đã cho thấy một giá trị mới về nhân bản.
Công chúng vẫn tiếp tục yêu mến những bài hát do ông sáng tác từ trước năm 1975 tại Sài Gòn và cũng nồng nhiệt đón nhận những sáng tác mới của ông. Tiêu biểu cho những ca khúc mới đó, có thể kể đến “Đời Đá Vàng”. Bài hát này một thời gây xôn xao trong giới yêu nhạc và luôn được yêu thích từ trong nước cũng như tại hải ngoại. “Đời Đá Vàng” đã được nhiều giọng ca vàng của nên tân nhạc Việt Nam trình bày.
Công chúng chính là người đã tạo nên tên tuổi cho người nghệ sĩ. Niềm hạnh phúc của Nhạc sĩ Vũ Thành An là khi các sáng tác của ông luôn được giới yêu nhạc thuộc nhiều thế hệ khác nhau đón nhân và yêu mến. Các ca khúc của ông chắc chắn đã góp phần làm phong phú sinh hoạt ca nhạc Việt từ suốt nhiều thập niên qua. Nhạc sĩ Vũ Thành An xứng đáng được coi là một trong những gương mặt tiêu biểu cho nên tân nhạc VN.
@text & tape from Vanchus Lee
Songbooks from my collection
