Đêm hao gầy. Trăng dìu dịu lan tỏa. Bản Lai Vu im lìm như bồ thóc. Nàng ngồi dường như bất động. Bóng áo trắng chập chờn, chập chờn in hình xuống dòng suối. Một sự cô đơn, hoang vu đến rợn người. Những đợt gió chợt thốc lên, ánh trăng bàng bạc soi chiếu từng lọn tóc đen mềm của nàng bức ra, bay lồng lộn, tưởng có thể gãt tan tành, đứt đoạn. nàng nghiêng người, cầu nguyện. Gió ngừng quái ác, trở về dịu dàng, vuốt ve. Trăng và sao sà xuống làm bạn với nàng.
Trong những ngôi nhà sàn, bên bếp lửa ấm nóng, trẻ con, người lớn đang mở tròn to đôi mắt nghe kể về bóng ma trắng mới xuất hiện ở suối Nốm Mơ từ hôm qua. Người ta quả quyết đấy là một bóng ma, một bóng ma kì lạ, ở suối Nốm Mơ từ xưa tới nay không hề thấy ma. Đây là nơi hẹn hò của các cặp trai gái bản Lai Vu, là nơi tung ra sợi dây nối bao cặp trai gái bản trên, xóm dưới. Vậy mà đêm nay là đêm thứ hai không một ai dám bén mảng ra bờ suối. Già làng đột nhiên lẩm bẩm: “Có lẽ nàng A Lứ hiện hình. Từ lâu rồi nàng không xuất hiện. Phải chăng bản sắp có điềm họa?”
A Lứ hiện hình, làng bản sắp có điềm hoạ... Ai cũng thấp thỏm, lo âu về một kí ức xa xưa như mơ, như thực.
... Xưa, nàng A Lứ xinh đẹp nhất vùng. Nàng có giọng hát thánh thót như sơn ca và dôi chân thon thả nhảy đẹp chưa từng thấy. Năm 18 tuổi, nàng đã yêu chàng, một người trai khỏe mạnh có tài bắn cung nhất nước. Đôi trai tài gái sắc đã có hàng trăm cuộc hẹn hò bên bờ Nốm Mơ với tình yêu mãnh liệt, cháy bỏng. Chàng bắn con chim trên trời, con cá dưới nước dễ dàng như khi nàng xoay nhẹ gót son vào các buổi hội làng. Họ hạnh phúc chờ ngày kết tóc se duyên. Nhưng giặc ngoại xâm tràn sang bờ cõi. Nhà vua sai sứ giả đi khắp nơi tìm người tài ra giúp nước. Chàng ra đi và tạm xa mối tình đang buổi trăng tròn. Với tài năng và lòng quả cảm của mình, chàng hẹn nàng đúng một năm sau, vào ngày 20 tháng 3 ra bờ Nốm Mơ, ngồi ở tảng đá đẹp nhất, chàng sẽ trở về với tin thắng trận. Nàng lo sợ chàng thắng trận trở về kinh thành với bao giai nhân, chàng sẽ lỗi hẹn. Chàng dắt tay nàng ra bờ suối, nhặt hai hòn sỏi cầm tay và ném hai hòn sỏi xuống suôi. Chàng nhìn thẳng vào đôi mắt veo trong của nàng và thì thầm: bao giờ hai hòn sỏi nổi lên mặt nước trôi đi, lúc ấy hai người mới lìa nhau. Chàng nhảy phắt lên yên ngựa lao vút đi.
Đúng ngày 20 tháng 3, A Lứ ra bờ Nốm Mơ bằng một niềm tin rực cháy, đôi mắt nàng như hai hòn ngọc sáng dõi mắt về hướng kinh kì. Một đêm, hai đêm, ba đêm... xuôi trôi, đất nước đã sạch bóng thù, tin thắng trận reo vang khắp nơi nhưng chàng vẫn biệt tăm. A Lứ héo hắt chết bên dòng suối lạnh cứng, đôi mắt vẫn rực sáng cả một trời sao. Hai hòn sỏi tự nhiên nổi lên phập phồng, phập phồng...
Bóng người con gái khẽ đung đưa trên dòng nước. Đêm càng xuống thấp, không gian càng lạnh lẽo. Tiếng côn trùng rỉ rả hòa vào bản nhạc cô đơn của nàng. Đôi mắt nàng chứa cả một niềm tin rực cháy. Đôi mắt hướng thẳng về phương Đông một cách vô định. Thi thoảng nàng lại thì thầm lẫn với tiếng gió lay: “Anh ấy sắp về, anh ấy đang về...”
Quê nàng ở một vùng biển êm đềm và dữ dội. Cái làng chài bé nhỏ và thơ mộng ấy đã kiêu hãnh biết bao khi sinh ra người con gái đẹp như san hô biển lấp lánh. Nàng càng lớn càng xinh đẹp. Có người bảo nàng là thuỷ thần lên mặt đất ban phát sắc đẹp và tình yêu cho con người. Đến tuổi trưởng thành, nàng bị bao vậy đến nghẹt thở bởi biết bao cánh tay yêu thương đón đợi. Nàng vẫn vô tư chạy nhảy tung tăng trên bãi cát nóng bỏng như chờ đợi một điều gì. Và anh ấy đã đến... Chàng trai miền ngược là kĩ sư thuỷ sản đã làm xiêu lòng nàng. Chàng có nụ cười thật duyên và quyến rũ bất cứ cô gái nào. Chàng mang đến cho nàng cả một kho tàng những điều mới lạ. Những tưởng cả thế giới tình yêu ngưng tụ trong họ. Bao cuộc hẹn hò trên bãi vắng, nắng ghen tuông chạy dài theo bóng hai người. Boa lần nàng dỗi hờn anh, nàng ngồi thiền bên mép nước, lệ tuôn lã chả hòa biển khơi. Bao lần anh kể nàng nghe về miền sơn cước hùng vĩ của mình, về truyền thuyết hai hòn sỏi suối Nốm Mơ. Anh hứa một ngày không xa sẽ đưa nàng về thăm con suối thần tiên ấy. Nàng uống lấy những yêu thương của anh, người nàng lúc nào cũng ran ran tình yêu, sức sống đợi chờ.
Tình yêu đến độ căng tròn quả chín chỉ chực toát đôi thì anh đi Nha Trang. Anh cùng một đoàn các nhà khoa học vào đó nghiên cứu về một loài rong biển độc đáo. Anh đang chuẩn bị bảo vệ luận án tiến sĩ. Buổi chia tay, biển lặng hơn bao giờ hết. Không có sóng bạc đầu, không có gió, có mây. Nàng nhìn anh, anh xoáy vào nàng đắm say. Bầu trời đổ ập, nằm gọn trong lòng đại dương...
Những tháng ngày chờ đợi hư hao. Nhớ và yêu đến cháy mọi vì sao. Tâm hồn nàng nóng ran như hơ lửa. Nàng thường ra biển, ngồi vẽ tên anh trên bờ cát vào những buổi chiều tà, đôi mắt đau đau một cánh chim giữa trùng khơi.
Chiều ấy... Nàng đang mài đi mài lại tên anh trên nền trắng yếu ớt cát chiều thì em nàng ra kéo tay chị về. Mẹ nàng tựa cửa nhìn thẳng bằng ánh mắt nàng chưa bao giờ thấy. Một mảnh giấy nằm lung lay nơi góc bàn. Nàng vồ lấy. Trời ơi! Nàng không tin. Không có tai nạn, không có vụ đổ xe nào ở đèo Hải Vân cả. Nàng yêu anh ấy. Nàng đang chờ. Anh ấy sắp về, anh ấy đang về... Nàng chạy ào ra biển. Ơ! Sao lặng quá thế này? Sao không có sóng bạc đầu? Sao không một cánh chim? Âm thanh nữa? Nàng lao vào biển tìm những điều bí ẩn, tìm anh.
... Đêm xuống thấp, không gian càng lạnh lẽo. Tất cả gối đầu sự yên tĩnh, lặng yên. Vầng mây đen chợt che lấp vầng trang. Dòng suối sẫm lại. Bóng áo trắng người con gái chồm về phía trước. Trăng lại trườn về lóng lánh sáng. Đôi mắt người con gái cụp xuống vài giây rồi quay về phương Đông như hai tia lửa. Tiếng thú kêu hoảng hốt. Người con gái lao phắt dậy. “Anh ấy về rồi. Anh ấy không bao giờ sai hẹn. Anh về rồi, anh về rồi...Cảm ơn người đã cứu giúp...” Người con gái chắp hai tay lên trời thành kính. Lại vẫn màn đêm lặng thinh. Người con gái đưa hai tay về phía trước, trong bàn tay đã mang niềm tuyệt vọng, run rẩy. “Anh ơi, anh đang ở đâu? Anh đã về sao lại trốn em? Em đúng hẹn, em đang ngồi chờ anh. Lại đây với em. Hôm nay là ngày 20 tháng 3, ngày mà nàng A Lứ ra bờ suối chờ chồng, ngày anh hẹn em. Đây là tảng đá đẹp nhất. Hãy lại đây và ôm em nào, anh ơi...”
Chỉ có rì rào những tán lá bay. Hai bàn tay người con gái buông thõng. Đôi mắt buồn, buồn vô hạn. Nàng bỗng ngẩng phắt đầu lên, chụm hai tay vào miệng, thở về phương Đông: “Về với em, về với em, anh ơi. Em đang chờ anh. Em đúng hẹn. Em chờ anh. Nhanh lên, anh ơi.. i.. i...” Nàng gửi xuyên đêm đặc, xuyên qua rậm rạp điệp trùng tâm hồn chờ đợi.
° ° °
Bữa đó, khi mẹ nàng dìu nàng ướt đẫm từ biển về, nàng luôn miệng sặc sụa trong hơi nước: “Sao biển lặng thế, sao anh ấy chưa về?”
Thơi gian trôi xuôi làm nàng tỉnh dần và hiểu rằng anh ấy thực sự không bao giờ về nữa. Nàng vốn là người thông minh. Nàng cố tìm về tâm thế bình thường như khi nàng chưa có anh và chưa mất anh. Có lẽ nàng sẽ câm lặng với mối tình đó trong kiếp người bất hạnh nếu không có những giấc mơ. Đều đặn, hôm nào nàng cũng thấy anh về. Anh đứng trước mặt nàng, nắm tay nàng hôn nhẹ và thì thầm với nàng: “Ngày 20 tháng 3, em hãy tìm đến quê anh, ra bờ Nốm Mơ ngồi ở tảng đá đẹp nhất. Đêm ấy, anh sẽ trở về với em. Nhớ giữ đúng lời hứa, em yêu nhé”. Nàng được tiếp thêm sức lực, khỏe mạnh và tươi vui như tia nắng hừng đông mỗi sáng mai trên biển. Nàng chờ ngày 20 tháng 3 đang đến gần. Thực ra, đầu tiên nàng tin đó chỉ là một giấc mơ. Nhưng rồi một đêm, hai đêm, ba đêm... tình yêu anh đã hoàn toàn chiến thắng, phủ nhận sạch trơn điều mộng mị. Nàng không phân biệt được mơ và thực nữa. Nàng tin. Ngày 20 tháng 3, nàng chờ đến ngày ấy...
Đúng ngày hẹn, nàng lên đường. Sóng bạc đầu hung hãn nhiều triệu năm xuất hiện. Nàng ngồi chắp tay trước biển hàng giờ, rì rầm cầu nguyện. Nước mắt nàng ướt bờ cát theo từng gót chân đi. Nàng ngoái nhìn. Sóng chồm lên liếm gót chân nàng, tiễn đưa...
Bóng người con gái vẫn bất động. Trời tờ mờ sáng. Các vì sao và vầng trăng lần lượt tạm biệt nàng. Vì sao cuối cùng chầm chậm quay gót. Bản Lai Vu lờ mờ trong làn hơi màu trắng đục. Xa xa, vẳng tiếng bò kêu, chó sủa. Đôi mắt người con gái ngước lên trời, cuối xuống quay về phương Đông. Rồi chợt òa lên, vỡ vụn từng tiếng nấc. Trong làn lệ của mình, nàng kịp nhìn thấy hai hòn sỏi trắng phau nổi lên, bập bềnh, bập bềnh. Nàng ngã khuỵu xuống. Suối bao dung đỡ lấy người con gái xứ biển xa xôi.
Đỗ Hoàng Diệu
Tháng 5 năm 1994
