Gởi bạn hữu thay cho lời chúc xuân
Đôi vầng nhật nguyệt trên vai mỏi
Nặng một vòng quay giữa thế gian
(Ngọc Phi)
Năm cùng tháng tận. Những tờ lịch cuối đang nối đuôi nhau vào một ngăn nào đó của ký ức. Và đất trời cũng đang quay những vòng còn lại trong chu kỳ thời gian bất tận. Thoáng trong trí một câu nói rất quen thuộc . Nhanh quá! mới đây mà đã... Giữa lúc chuyển mùa của thiên nhiên, lòng người cũng dường như dao động. Ai mà dửng dưng được với những đổi thay của thời tiết. Nhất là thời tiết xứ người. Ngủ một đêm thức dậy, sáng ra nhìn thấy tuyết phủ trắng xóa. Và gió.Những ngọn gió như luồn lỏi vào tận da thịt, vào tận tâm hồn vốn đã nặng trĩu như những cành cây khô ngoài kia oằn mình dưới sức nặng của từng mảng tuyết đã đông lại thành băng. Và bầu trời. Nặng những đám mây xám xịt. Có đứng giữa một trời đất lạ lẫm như thế – dù đã hết sức để làm quen – vào những ngày cuối cùng của một năm, mới thật cảm hoài mà nhìn rõ được thân phận của một đời đầy ắp những điều bất như ý. Co ro trong lớp áo len dầy cộm giữa một phố xá đông người qua lại – những người không cùng một màu tóc, không cùng một màu da, không cùng một ngôn ngữ - tôi chợt nhớ và thèm những mảng nắng quê nhà. Một quê nhà xa tít tắp, cả không gian lẫn thời gian.
Tôi đã từng ghi lại, cái ray rứt của những nỗi lòng vẫn còn chưa quên, phía bên kia của bờ đại dương có một nơi chốn gọi là quê nhà.
Quê Nhà, quê người. Hai nẻo của một lối đi về. Một bên là hệ lụy. Bên kia là nấm mồ. Đời lưu vong nào mà không chập chùng những hệ lụy. Đó là nẻo về quê hương của người. Cũng thế, cuối cùng của một ngày, ai mà không muốn trở về nhà. Cuối cùng của một năm, ai mà không muốn trở về quê. Cuối cùng của một đời, ai mà không muốn được nằm yên nghỉ giữa những phần mộ của tổ tiên. Đây mới là nẻo trở về quê nhà.
Cuối của một ngày. Cuối của một năm. Cuối của một đời. Những khái niệm chỉ khác nhau về độ dài thời gian. Nhưng âm vang và ý nghĩa dường như chúng không khác nhau mấy. Đó là cái cảm giác rất quen thuộc về một nơi chốn của riêng mình. Nơi đó, dù đạm bạc, dù đơn sơ, vẫn là nơi mình muốn trở về để yên nghỉ.
Và vì thế, trong những ngày cuối năm này, tôi cứ mãi bâng khuâng với hồi ức về những ngày tết quê nhà. Về hình ảnh bàn thờ tổ tiên nghi ngút khói hương và những lư đồng bóng loáng giữa đêm cúng giao thừa. Về mâm cơm cuối năm cả gia đình quây quần – dù ngon dù dở, dù nghèo dù sang – vẫn là mâm cơm gia đình mà tôi đã quen thuộc từ ngày chập chững biết cầm đũa, biết giữ chén cơm cho khỏi vương vãi trên nền nhà đất nện. Chao ôi! làm sao không trăn trở cho được trong những lúc năm cùng tháng tận?
Hình ảnh đoàn tụ thiêng liêng ấy, ở mỗi người, mỗi hoàn cảnh có khác nhau, nhưng vẫn chung một cái hồn, cái tinh túy làm nên chất keo khắng khít, làm nên hình ảnh cụ thể về một chốn quê nhà. Để rồi, mỗi khi cơn gió cuối năm thổi về – dù mạnh dù nhẹ – đều làm rung lên được sợi dây đàn nhạy cảm nhất trong số những sợi dây hồi ức đan kết vào nhau thành cái hồn tinh túy mà không ai trong chúng ta không có.
I’ll be home for Christmas... if only in my dreams. Bài nhạc Giáng Sinh thật quen thuộc. Một đài phát thanh trong thành phố nhỏ bé của tôi, có truyền thống dùng bài hát này để mở đầu cho chương trình nhạc mỗi tối của mình trong suốt tháng 12, tháng của những lễ hội xứ người. Hàng đêm, lái xe từ sở làm về nhà trên những con đường vắng vẻ lạnh lẽo, hai bên đường lấp lánh ánh đèn trang trí của những ngôi nhà đã sẵn sàng để chào đón Giáng Sinh và Năm Mới, âm thanh bài nhạc quen thuộc và giọng hát tha thiết luôn làm tôi bồi hồi, dù đã được nghe không biết bao nhiêu lần. Ta sẽ về nhà trong dịp Lễ Giáng Sinh... cho dẫu, chỉ trong những giấc mơ.
Mỗi năm qua đi, tuổi của chúng ta lại được cộng thêm một số. Và thời gian còn lại – của một đời người – cũng bị giảm đi một số. Nói cách khác, cứ mỗi một năm qua đi, những ước mơ của chúng ta về cuộc trở về quê nhà trong những ngày cuối cùng của một năm – như tôi, như chúng ta, đang trở về căn nhà của mình trong những giây phút cuối của một ngày – dường như lại giảm đi thêm một chút khả năng biến thành hiện thực...
Biết nói sao hơn được! Năm cùng tháng tận, cũng có nghĩa là sức mỏi hơi tàn.
Một người bạn thi sĩ vừa gởi tặng tôi bài thơ. Anh gọi là những lời tạ lỗi cùng xuân.
Tội nghiệp thơ ta giờ đã cỗi
Cành khô không trổ nhánh xuân tươi
Vun xới ân cần thêm chút nữa
Chỉ đủ nhăn nheo một gốc đời
(Ngọc Phi)
Chả lẽ, lại đành như một người bạn quá cố của chúng tôi. Vượt biên qua Mỹ từ năm 1981. 20 năm xa quê hương, chưa một lần về thăm nhà, vì những lý do rất riêng của anh. Rồi anh mắc một căn bệnh hiểm nghèo. Trước lúc trút hơi thở cuối cùng trên cánh tay những người bạn từ thời còn cắp sách đến trường, anh chỉ xin một điều: được về yên nghỉ trên mảnh đất quê nhà . Anh đã toại nguyện.
Tôi không biết, lúc sinh thời, có bao giờ anh bạn của chúng tôi đứng giữa trời đất lạnh lẽo xứ người một ngày cuối năm mà mơ về mâm cơm đoàn tụ chiều 30 Tết với cha yếu mẹ già, với anh với chị với em, với những người thân yêu nhất đời của anh không, nhưng bây giờ, vào lúc cuối của cuộc đời – hay nói đúng hơn, khi anh nằm xuống – anh đã được trở về. Không phải trong những giấc mơ. Mà bằng xương bằng thịt, dẫu chỉ là xương thịt vô tri.
Vòng quay thế gian tuy nặng nề thật, đôi vai già nua tuy mỏi mệt thật, nhưng có muộn quá không khi phải chờ đến giây phút cuối của một đời này, mới được về nằm giữa mảnh đất quê nhà ?
Trong những ngày cuối của một năm , giữa mênh mông của đất trời, lại một lần nữa, tôi tự cật vấn mình.
Như vậy có muộn quá không?
T.Vấn
