Đưa vợ con về xứ
Hôm nay anh đưa em và con về xứ
thôi em đừng hỏi
đất nước ta thanh bình thiệt sao anh?
vì năm bốn lăm nước ta tuyên bố tự do độc lập
năm năm bốn miền Bắc nhảy hòa bình
năm bảy lăm khắp nước truyền vang thanh bình thống nhất
chúng ta bỏ xứ đi lang thang đã hai chục năm nay
anh làm sao biết được
đất nước ta đã thanh bình thiệt sự?
có phải đất nước ta đã thanh bình thiệt sự?
em hãy nhìn gân đỏ còn nổi trong tròng mắt người tù cải tạo
người lính trẻ khi xưa giờ tóc đã hoa râm
trên cánh tay còn xâm cọp đầu rằn
người đàn bà khô héo còn thương khóc chồng con
mười lăm năm trước chết khát ngoài biển nắng
giờ quay lại khúc biển đây còn nhỏ lệ ròng ròng
cả nhà cô cậu anh và năm con
cũng đã một lần vượt khơi rồi biệt tích
em đừng hỏi
đất nước ta đã thanh bình thiệt sự?
thôi em đừng hỏi
bà con ta những ai còn ai mất?
Hai chục năm qua biết bao chuyện đổi dời
Cuộc bể dâu nào có chừa ai
Thư nhận được họa hoằn mỗi năm một cái
Em đừng hỏi
Nhà má anh có còn ở đường Trần Công Lại?
Con đường đó đã đổi tên Tây tên ta tên cách mạng ba hồi bảy hiệp
Chỉ còn nhớ trước nhà có gốc cây me cháy và cái sạp nước
Ba và anh Hai chiều chiều ra đó ngồi nhậu rượu đế lai rai
Nhắc chuyện đời xưa
Thuở cao tằng cố tổ anh làm quan dưới thời còn vua Lê chúa Nguyễn
Thôi con đừng hỏi
“”dis-moi papa, est-ce-que… ?”
con hãy rán nói tiếng cha sanh mẹ đẻ
rủi ba có bí bà con còn hiểu được giải đáp dùm
con dừng hỏi con Bác Năm có về thăm xứ sở
tụi nó bây giờ Mary là Bob là Elisa
đứa lấy chồng Mỹ
đứa cưới vợ Gia Nã Đại
đứa theo đạo dòng
đứa cạo đầu chừa chóp nhuộm xanh nhuộm đỏ
Con cũng đừng hỏi
ba dân Tây hay dân mít?
ba sanh đẻ ở Bạc Liêu
có quốc tịch Tây hồi nào không biết
giờ qua Tây hồi tịch lấy thẻ thông hành có chạy cờ tam sắc
đi làm ăn lui tới cũng tiện bề
ông nội nói dòng dõi ta vốn Trung Kỳ cộc cạch
đi vào Nam bằng ghe bầu chuột khoét
bà nội nói gốc rễ ta là gốc rặc Nam Kỳ
trong bụng ba cũng bán tín hồ nghi
có lẽ ba là dân Giao Chỉ có lai Chàm chút ít
Em đừng hỏi
anh có còn nhớ nơi chôn nhau cắt rún?
anh còn nhớ rõ bún nước lèo cá bống kèo cá chốt
cầu Quay cầu Sắt xóm Mới xóm Làng
Trà Kha Trà Khứa đóng đáy đóng đăng
biển nhãn mênh mông đêm rằm thơm phưng phức
bây giờ nhà nước đốn rạp cây trồng khoai mì xuất khẩu
anh về quê cũ
thiếu mùi nhãn đêm khuya chắc trong dạ cũng ngậm ngùi
Con hỏi ba
biển chổ này tên gì mà gió rít rợn người?
ba chỉ biết chỗ này cậu Bảy con bị bắn nát ngực
mợ Bảy bị hiếp dâm cả chục lần
xong hải tặc đập đầu
xô xuống biển
đứa con hai tuổi mất mẹ khóc ré
cũng bị ném vào sóng dữ
chìm luôn
Em hỏi anh
về Vĩnh Long muốn thấy gì ở đó?
anh muốn thấy lại Cây Da Cửa Hữu
nhưng có lẽ cái Miểu Bà đã bị đập tiêu
nhường chỗ thờ anh hùng cách mạng
anh muốn đêm trăng thanh gió mát
đi đò qua chơi cù lao An Thành
nhưng không biết tràm mắm dừa có còn um tùm chi chit
hay đã bị chặt đốn tan tành
nhường chỗ nhà nước dựng trại tập trung cải tạo
Con hỏi ba
có phải con sanh đẻ Bình Hòa?
ờ khi xưa địa danh đó Bình Hòa
bây giờ có thể khoác cái tên gì lạ hoắc
cũng như Sài Gòn mang tên ...
hay Miền Nam bị cưỡng bức đùng đùng
mà đường xá xưng danh là Nam Kỳ Khởi Nghĩa
Em hỏi anh
nơi nào anh muốn đi thăm viếng?
anh thú thiệt muốn đi thăm ruộng dưa gang
chỗ lùm cây đêm trăng cũ anh làm tình với Tuyết
xin em chớ hờn ghen giận dỗi
vì dù sao Tuyết cũng đã chết từ lâu
hồi chưa có chiến tranh Việt Mỹ
chưa có giải phóng
anh xót thương nàng hẩm hiu một kiếp
nhưng nghĩ lai
nàng còn mát thân hơn bà con ta rất nhiều
Con hỏi ba
biển chỗ này tên gì mà sao nước xoáy dữ tợn?
ba chỉ biết
chỗ này bạn ba vượt biển chìm tàu
anh ta lặn xuống moi tìm
khi vớt được vợ con dẫy tê tê trên tay bồng máu còn trào ra miệng
chỉ một đêm sáng ngày
tóc anh đang đen bỗng trở thành bạc trắng
Em dừng hỏi
không biết chị Năm bây giờ còn ở chỗ cũ?
anh nghe nói
anh Năm đã chết trong trại Sơn La
chị Năm lấy chồng thằng cán bộ răng đen mã tấu
hơn chục năm đẻ con bay con lũ
gặp chị giờ và các cháu đây
mới biết xưng hô cách nào cho phải lẽ
Em đừng hỏi
về xứ có muốn gặp lại bạn cũ
ờ thì anh cũng muốn gặp lại bạn cùng quân ngũ
sau ngày giải phóng nghe đồn Hai Võ cải danh trốn về làm ruộng Cầu Kè
làm ruộng không khá
hắn đổi nghề hốt thuốc sửa gân
hốt thuốc không khá
hắn đổi nghề cu li vác đá
hắn vác đá sáng vác đá chiều quá sức
điếc hết hai lỗ tai
giờ gặp lại đây
mới biết cách nào đối thoại cùng bằng hữu?
anh cũng muốn thắp nhang ở mộ bia thằng Gia
khi nó tử trận chôn ở nghĩa trang Quân Đội
giờ cốt xương xe ủi đất cào xúc đổ đi
anh mới biết cắm nén nhang cho nó chỗ nào?
Em hỏi anh
có muốn gặp lại thằng Khôn
ờ bạn học chia tay bốn chục năm có lẻ
hồi Giơ Neo nó đi tập kết
anh những tưởng nó nát thây khi xâm nhập Đường Mòn
dè đâu ngày giải phóng
ông phó tiến sĩ trở về cưỡng đoạt nhà bạn cũ
anh cũng muốn gặp lại xáng nó bạt tai
nhưng không biết giờ chòm xóm có còn để cho hắn ta sống sót
Em hỏi anh
về xứ mình tính sinh sống kế gì?
hồi nhỏ xíu anh tính theo ông nội học nghề chăn trâu làm ruộng
lớn lên anh tính theo ba làm thợ mộc thợ bào
khi vào trường anh học ngành kỹ thuật
qua xứ người thất nghiệp mấy phen
làm đủ thứ nghề bá láp
giờ về xứ mình tính mở tiệm hàng xén bán gạo muối nước tương
mở thêm quầy cho trẻ em mướn sách
nhưng không biết xứ mình có còn chăng trẻ em con nít
và trong nước có còn được bao nhiêu cuốn sách đọc đỡ buồn
Em hỏi anh
về xứ có tính thăm chú Ba Biểu?
ờ chú Ba có vựa mắm nổi tiếng chợ Long Xuyên
Tết nào chú cũng gởi biếu bà con mắm thái ngon đặc biệt
từ ngày đất nước độc lập
vựa mắm nhà nước quản lý
chú Ba đã chết từ lâu
bây giờ em ăn mắm vựa cũ coi chừng bị trúng phong nổi ngứa
Em hỏi anh
Về Vĩnh Long có muốn thăm gì nữa
ờ anh cũng muốn thăm bệnh viện châu thành
trước sân có mấy gốc còng già dừa lửa
hồi nhỏ anh thường ra đó hứng mát chiều hè
bây giờ không biết nhà nước có đốn bỏ cây xưa cất thêm xưởng đẻ
hay cho đặt thêm máy móc tân kỳ
trang bị búa liềm cưa đục
khuếch trương nhà máy phá thai
cho nước ta theo kịp đà văn minh xã hội
Con hỏi ba
biển chỗ này tên gì mà mây giăng mù mịt?
ba chỉ biết nơi này hai chục năm trước
chị con bị kiết lỵ
sưng cổ họng
không thuốc men
đêm tắt thở trong cơn sốt dữ
xác quăng xa chìm xuống biển sâu
bây giờ không có đất mô
không có bia mộ
làm sao ba biết chị con chìm ở chỗ nào
Em hỏi anh
về tới xóm mình muốn thưởng thức món gì đặc biệt?
anh chỉ muốn ra ngồi quán cóc con Sáu Nhỏ
kêu nó đem ra khô mực nướng
và xị rượu đế cay xè
anh nhậu vô tthấy trời đất quay cuồng
hồi tưởng lại những mối tình hai ba chục năm về trước
những Hồng những Hoa những Liên những Trang những Cúc
những người con gái
đã cho anh mượn đôi môi
để uống mật ngọt
cho anh mượn đôi vú
để níu bắt thiên đường
cho anh mượn thân thể
để anh cư ngụ
nhớ tới các em anh sa nước mắt hai hàng
không phải vì tiếc thương nắm nuối
mà bởi không rõ các em giờ xiêu lạc hà phương
kẻ may mắn còn nguyên vẹn hình hài
người kém may chắc đã cụt tay mù mắt
Em hỏi anh
còn nhớ gì nữa?
anh còn nhớ những gái đĩ
có lẽ bây giờ các em đã trở thành công dân lương thiện
bà mẹ bộ đội anh hùng
hay công nhân kiểu mẫu
khi sống thì lao động vinh quang
khi chết được lên thiên đường của Bác
nhà nước tặng cho cái huy chương có vẽ đầu Lê Nin bằng thiếc
nhân dân vỗ tay nhiệt liệt
đảng ghi ơn vô sổ mạ vàng
tên các em trong sổ bụi đời
kể như từ đây rũ sạch
Con hỏi ba
biển chỗ này tên gì mà sóng to quá thể?
ba chỉ biết
ghe dì Nguyệt tới nơi này lương cạn
người tình chết bạn đồng hành xé thịt
dì Nguyệt giấu trái tim dưới lớp áo hai ngày
tim sình thúi bị giựt quăng xuống biển
dì Nguyệt nổi điên
nhảy theo vớt
chết chìm
Thôi em đùng hỏi
khi về xứ làm sao thăm mộ má?
hồi má chết ba chôn cất Gò Vấp
nhà nước quật mồ
ba đem má về vùi thây Thủ Đức
nhà nước phóng đường
ba lại đào xác má dời đi
bây giờ ba đã chết rồi
anh còn biết lấy ai mà do la tung tích?
Thôi em đừng hỏi nữa
và đừng bẻ ngón tay lắc cắc
ngồi đứng bồn chồn
bề gì mình cũng đã xa nhà hai chục năm nay
giờ về sớm hoặc trễ hơn một ngày thì có gì đâu khác
đất nước ta vẫn sờ sờ ra đó
chuyện tang thương còn nguyên vẹn mất đâu
ta vẫn là con rồng cháu tiên ràng ràng trong sử ký
năm chục cái trứng bay bổng non cao
năm mươi trứng kia chìm sâu biển mặn
còn trứng nào theo vận nước lêu bêu?
Con hỏi ba
cù lao gì trước mặt
ba đoán chừng đó là đảo Phú Quốc
khi xưa ông Bác con kháng chiến Tây nhốt rục xương
tới phiên bác con tắm nước vòi chuồng Cọp
rồi chú con biệt giam hầm đá
tội cả gan chống nhà nước nhân dân
bây giờ trên đảo xông tử khí ngút trời
chắc xương tàn cốt rụi bà con ta còn u hồn không ít
Thôi em đừng hỏi
anh làm bài thờ này tặng ai?
anh biết mình có tật làm thơ vừa dở vừa dài
những người anh muốn để tặng đã chết rũ từ lâu
thì thôi anh dành bài thơ này tặng cho xứ sở
người ta làm thơ khi lòng mình quá đỗi hân hoan hay khổ đau quá mức
anh viết mấy dòng trên vừa khóc vừa cười
bởi khổ đau
nên anh biết mình còn chút tâm hồn sót lại
em hãy coi như đó là điều đáng kể
Vì em ơi!
sau cái thời buổi khốn kiếp này
khi về với quê hương
anh sợ chúng ta sẽ không còn được nụ cười nào
và cũng chẳng còn được giọt nước mắt nào
để khóc.
Kiệt Tấn
Paris 1995
