Nhục dục đầu đời và những trang sách
Một phụ nữ đã bị kết án oan (nặng hơn) vì mặc cảm, không dám thừa nhận mình không biết chữ. Mối quan hệ nam nữ giữa một cậu bé 15 tuổi và một phụ nữ 36 tuổi sau 30 năm đã kết thúc trong sự tự trọng. Đó là nội dung của bộ phim The Reader (Người đọc sách).
Hanna (do Kate Winslet đóng, là một phụ nữ độc thân 36 tuổi làm nghề soát vé tàu) đã tình cờ gặp Michael (do David Kross đóng, một cậu học sinh mới 15 tuổi) trên đường khi cậu bị ốm. Hanna đã đưa cậu bé về nhà chăm sóc.
Lần sau, khi cậu đến gặp Hanna để cám ơn thì vô tình (hay cố ý !) nhìn thấy Hanna đang …thay quần áo ! Làm rộn lên trong cậu những cảm xúc và sự tò mò. Khi cậu quay lại lần thứ ba, thì giữa người đàn bà và cậu trai tơ đã tự tìm đến những điều mà có lẽ cả hai đều khao khát : nhục dục, thể xác. Chính Hanna đã chủ động dẫn dắt Michael vào mối quan hệ tình dục giữa hai người. Cô vừa là người tình, vừa là thầy dạy cho cậu bé những “kiến thức” đầu tiên về chăn gối.
Tình dục là bản năng. Nên đó cũng là điều bình thường và dễ hiểu trong mối quan hệ bất thường ấy. Khởi đầu như vậy, thật khó có thể nói mối quan hệ của họ là tình yêu, mà thực chất là sự khát khao, thèm muốn về thể xác.
Tuy nhiên, mối quan hệ ấy đã không bị đắm chìm trong cái “tầm thường” thô thiển như vậy.
Một lần đọc sách bên nhau
Hanna không biết chữ. Trước hoặc sau những lần họ “yêu” nhau, cô đã yêu cầu Michael đọc cho mình nghe những tác phẩm văn học mà cậu đang học. Theo đó, Michael đã đọc cho Hanna nghe những kiệt tác của nhân loại nhưNhững Trường ca Odyssey của Homer, Những cuộc phiêu lưu của Huckleberry Finn (Mark Twain), Người đàn bà và con chó nhỏ (The Lady with the Dog (Anton Chekhov) …
Chính chân giá trị của những tác phẩm ấy có lẽ đã thổi vào tâm hồn Hana (và chính Michael nữa) những nét đẹp nhân văn, mở mang và nuôi dưỡng đời sống tinh thần vốn tẻ nhạt và trống trải của Hanna.
Qua những lần đọc sách bên Hanna, cậu bé mới lớn Michael đã bắt đầu lớn lên thật sự. Anh chàng cảm thấy hạnh phúc và vui sướng khi thấy người mình yêu mến khóc cười, khổ đau hay hạnh phúc theo những tình tiết trong các câu chuyện mà anh đọc.
Họ đã thực sự tìm thấy sự đồng điệu, sự riêng tư trong cõi riêng của mình. Trong tiếng thánh ca nơi giáo đường, theo những làn gió mơn man, trên hai chiếc xe đạp băng ngang qua cánh đồng vàng óng mùa thu - với những lối mòn quanh co bất tận...
Nhưng tình yêu ấy là bất thường, mối quan hệ ấy là kỳ dị. Nên họ không thể công khai tình cảm của mình giữa cuộc đời. Cũng không ai có thể thừa nhận họ và mối quan hệ ấy rõ ràng cũng không thể đi đến một tương lai tốt đẹp.
Hanna có lẽ đủ hiểu điều đó, nên đã bất ngờ và đột ngột ra đi với lời đề nghị “cậu hãy trở về với bạn bè của mình”. Trả lại một Michael nhỏ nhoi, bơ vơ và mềm yếu, nước mắt lưng tròng.
8 năm sau, Michael đã trở thành một sinh viên luật. Trong một buổi thực tập tại Tòa án hình sự, anh đã bất ngờ nhìn thấy “người xưa” Hanna đang ngồi trên băng ghế … bị cáo.
Hanna đang là đồng phạm trong một vụ án, bị xét xử do khi là người áp giải tù nhân (của Đức quốc xã) đã bỏ mặc cho 300 phụ nữ Do Thái chết cháy vì bom - khi họ đang bị nhốt trong một nhà thờ, trong một cuộc chuyển trại.
Phía công tố đã đưa ra bút tích về việc Hanna đã chỉ đạo các cộng sự của mình không mở khóa cửa nhà thờ, không cho tù nhân chạy ra ngoài khi máy bay đến thả bom - là nguyên nhân gây ra cái chết của các nạn nhân.
Hai người tình chênh nhau về tuổi tác
Điều đáng nói đó là một văn bản giả, với chữ ký giả của Hanna. Những đồng phạm tại tòa ( và là cộng sự của Hanna ngày trước) biết rõ yếu điểm của cô là không biết chữ - nhưng lại bị bệnh “sĩ diện”, không dám thừa nhận việc này - nên đã tạo ra những bằng chứng này để đổ tội chủ mưu cho Hanna - hòng giảm nhẹ hình phạt cho mình.
Vì đó là chứng cứ giả, nên Hanna hoàn toàn đã có cơ hội để phản bác, để chứng minh rằng đó không phải là bút tích của mình. Nhưng bản chất của người phụ nữ ấy là sự tự ti, mặc cảm. Nên chỉ vì muốn che dấu “bí mật” là không biết chữ, Hanna đã thừa nhận (giả tạo) “đó chính là chữ viết của tôi” – khi tòa yêu cầu Hanna viết chữ tại tòa để so sánh.
Tham dự phiên tòa, Michael hiểu rõ Hanna đang bị kết tội oan (nặng hơn). Nhưng thay vì dũng cảm đứng lên nói ra sự thật ấy, Michael đã chỉ biết im lặng và tự dằn vặt mình, cho dù đã nhiều lần anh có ý định nói ra sự thật. Điều gì ngăn anh không làm việc ấy: anh sợ lộ về mối quan hệ bất chính của mình ? anh sợ Hanna ? hay anh hèn nhát? … vv. Có thể là tất cả những điều ấy.
Khi tòa tuyên mức án trên 20 năm tù dành cho Hanna, Michael lại một lần nữa rơi nước mắt, vì xót xa và thương cảm. Họ “chia tay” nhau lần thứ hai mà không thực sự gặp mặt. Tình yêu là tự trọng
Tuy nhiên, chàng trai Michael yếu đuối và có phần hèn nhát ngày ấy cuối cùng rồi cũng đã lớn theo thời gian – như một tất yếu. Người đàn ông (nay đã có thể gọi như vậy) đã chủ động tìm đến trại giam nơi Hanna đang thụ hình, âm thầm và bền bỉ từng đêm đọc, ghi âm vào những cuốn băng cassete và gửi cho người phạm nhân những cuốn sách mà ngày xưa mình đã đọc cho Hanna nghe.
Kate Winslet là diễn viên tài năng của xứ sở sương mù,
từng giữ vai nữ chính trong siêu phẩm Titanic.
Với Reader cô đã giành giải Orcar Nữ diễn viên chính suất sắc nhất.
Tuy hai người không bao giờ gặp nhau, nhưng Hanna biết rõ ai đọc sách cho mình. Và có lẽ món quà kỳ diệu và kỳ lạ ấy đã nuôi dưỡng niềm tin vào tình yêu và tạo nên niềm vui cuộc sống cho cô trong những tháng ngày quanh quẩn giữa chỉ bốn bức tường.
Nút thắt mối quan hệ của họ là ở cuối phim, thời điểm Hanna được trả tự do. Trước đó một ngày, Michael lần đầu “chính thức” vào thăm Hanna. Họ gặp nhau sau hơn hai mươi năm xa cách với quá nhiều biến cố. Người phụ nữ ngày nào nay đã thực sự là một bà già ở độ tuổi 70, “chàng” tóc cũng đã ngả màu hoa râm ( và cũng đã có vợ, con – dù đã ly dị). Michael đến đón Hanna về nhà vì tình xưa nghĩa cũ. Vì mối quan hệ ngày xưa giữa họ nay ông đã cảm nhận đó chính là tình yêu thực sự - không toan tính, không vụ lợi, không giới hạn tuổi tác. Nhưng có lẽ điều mà Hanna mong đợi và suy nghĩ về mối quan hệ của họ là nhiều và đẹp hơn thế.
Chính vì vậy, người xem cảm nhận được và đau thắt con tim - cho nỗi tuyệt vọng của Hanna - khi thấy bàn tay nhăn nheo của một bà già sờ soạng trên mặt bàn tìm đến bàn tay của Michael. Khởi đi từ sự rộn rã, run rẩy, bàn tay ấy khi đến nửa đường bỗng ngập ngừng, đứt quãng và cuối cùng dừng lại trong sự tuyệt vọng - vì không nhận được tín hiệu “trả lời” từ phía người đàn ông.
Hai người tình của ngày xưa ấy đã không thể tìm đến được với nhau – dù chỉ là một cái nắm tay - như một qui luật tất yếu không thể thay đổi. Người xem thấy bên cạnh sự gần gũi về khoảng cách thật giữa hai con người ấy là cả một biển rộng mênh mông và đột ngột rộng mở bung trôi vào vô vọng. Đó cũng là lần gặp nhau cuối cùng của họ. Vì Hanna đã treo cổ tự vẫn ngay tối hôm ấy mà không chờ đến ngày tự do của mình. Cái chết của bà là kết quả tất yếu của sự cô đơn, tuyệt vọng và của lòng tự trọng – khi tình cảm không được đón nhận. Nhưng có lẽ chính vì vậy mà tình yêu của họ - nếu có thể nói đó là tình yêu – sẽ còn mãi - trong sự thổn thức của người xem.
Bộ phim khởi đi là sự dung tục, tầm thường. Nhưng đã kết thúc trong sự thanh cao. Đã chứng minh một điều đơn giản : tình yêu là tự trọng - không có chỗ cho lòng thương hại. Một bộ phim thật đáng xem.
Xuân Lan
Director: Stephen Daldry
Story by: Bernhard Schlink
Awards: Academy Award for Best Actress, more
Nominations: Academy Award for Best Picture, more
