Rồi mai giữa chốn nhân sinh ấy
Còn chút dư âm để ngậm ngùi
(Về không cùng – Ngọc Phi )
1.
Lại năm cùng tháng tận. Lại những hối hả thu xếp cho xong mọi việc của năm cũ, cất tất cả vào ngăn kéo (thời gian), nghe âm thanh quen thuộc của chiếc chìa khóa xoay trong ổ khóa (có cảm tưởng như tiếng búa nện đinh trên nắp quan tài), với tay tắt ngọn đèn bàn , đứng dậy khoác chiếc áo dầy cộm vào người, uể oải nghĩ đến lúc phải lui cui giữa trời mùa đông lạnh buốt mà ra sức cạo lớp băng đóng cứng vào cửa sổ xe. Và con đường về nhà vắng vẻ, trơn trợt. Những bài hát Giáng sinh ngân nga từ chiếc máy phát thanh của xe. Lại sực nhớ những món quà chưa kịp mua, những chiếc thiệp chưa kịp gởi (và có lẽ cả những ân tình chưa kịp nói lời cám ơn, những món nợ chưa kịp trả).
Chu kỳ thời gian 365 ngày, 12 tháng, 52 tuần lễ. Cứ như vừa thoắt đi đã quay trở lại. Cứ như những tờ phiếu thanh toán tiền nhà, tiền xe, tiền gas, tiền điện, tiền nước, vừa tống khứ đi hôm qua nay đã lại tái xuất hiện với những con số mới chờ sánh đôi với người bạn đồng hành là những tấm chi phiếu được viết nắn nót.
Đêm qua, trời lại đổ tuyết. Tin tức khí tượng cho hay hướng đi và tốc độ của cơn bão tuyết sắp tới. Sở cảnh sát thông báo, nếu có tai nạn xe cộ xẩy ra với nguyên nhân do thời tiết và nếu không có thương tích gây nên cho người, các bên liên quan có thể tự động trao đổi các chi tiết về bảo hiểm với nhau, rồi sẽ báo cáo với cảnh sát sau. Quá nhiều tai nạn xẩy ra, họ không có đủ người để làm việc.
Người ta đã quá quen thuộc với những gì xẩy ra, đến độ lạnh lùng vô cảm. Tháng 12, chợ búa nào cũng đông nghẹt người qua kẻ lại, dù kinh tế suy thoái, dù có kẻ mới nhận được giấy báo thất nghiệp hôm cuối tuần, dù có kẻ thẻ tín dụng đã xài vượt quá mức cho phép, dù phải đánh vật với bao chi phí cần thiết hàng ngày.
Ai cũng phải sống, ai cũng phải thỏa mãn những nhu cầu của riêng mình, của đời sống mình.
Đời sống. Đó là nơi không ai có quyền lựa chọn khi bước vào, lại càng không được lựa chọn khi nào sẽ phải ( được, bị ) bước ra. Cũng như năm tháng với dòng chảy vô cảm của thời gian. Những con số trên tờ lịch thản nhiên đổi chỗ cho nhau mà không bận tâm đến sự đồng ý hay không đồng ý của người tạo ra chúng. Như tiếng tích tắc của chiếc đồng hồ gõ nhịp một cách cần mẫn đều đặn. Thời gian và con người cùng bị hút vào trong một sự chuyển động thật đáng sợ.
May mắn thay, chúng ta đã không có nhiều thì giờ ngồi nghĩ đến những chuyện ”đáng sợ” như vậy.
2.
Tôi cũng chỉ có thể nghĩ đến những điều ”đáng sợ“ ấy khi đứng trước huyệt mộ người thân vừa mới qua đời. Hôm lễ an táng, trời tuy gió nhưng nhiệt độ không đến nỗi thấp lắm. Hôm ấy, cái ảm đạm của mùa đông chưa đủ lạnh, và những đám đông người qua kẻ lại xúm xít quanh chiếc quan tài đang từ từ hạ xuống lòng đất khiến cảm giác của tôi chưa đủ ”cô đơn” để cảm hoài với vòng quay của trời đất, với vòng quay sinh tử của con người. Và tất nhiên, nỗi đau mất mát người ruột thịt đã đánh bạt đi mọi suy nghĩ vụn vặt khác.
Vài hôm sau, tôi có dịp đứng một mình trước nấm mộ mới chỉ được vun vội lớp đất chưa kịp khô lẫn giữa những cánh hoa tê tái. Chung quanh, đã là một cánh đồng tuyết mênh mông. Gió buốt như những ngọn roi quất vào mặt, vào cổ. Tấm thân xác cứng đờ (hôm trước ở nhà quàn, tôi có rờ vào thi hài giá lạnh và cảm được cái cảm giác cứng như gỗ ấy) của người dưới mộ và tấm thân xác run rẩy của kẻ đứng trước mộ có gì khác nhau không? Vòng quay sinh tử của con người hòa cùng với vòng quay thời gian của trời đất trả lời rằng chỉ có kẻ trước người sau mà thôi. Tháng 12 đang thở nốt những hơi thở cuối cùng (dù đó là hơi thở nóng bừng trong niềm vui lễ hội) trước khi biến mất dưới cơn bão tuyết để nhường chỗ cho tháng Giêng đang hăm hở xuất hiện. Ý nghĩ ấy khiến nỗi đau trong lòng tôi dịu lại. Người nằm dưới lòng đất ấm áp thật an bình, dù không bao giờ còn cảm thấy được sự an bình quý báu ấy. Kẻ đứng cô đơn giữa cánh đồng tuyết mênh mông, run rẩy co ro với cái lạnh buốt xương buốt thịt, còn phải đương đầu với bao bất trắc chưa nhìn thấy được của đời sống. Có bất trắc đến từ sự chuyển động vô cảm vô tình của vòng quay trời đất. Có bất trắc đến từ sự độc ác của định mệnh làm người. Có bất trắc đến từ chính bản thân mình.
Nhưng cũng công bằng mà nhận xét, có những bất trắc đến thật ngọt ngào, đến như một thứ ân sủng của đời.
Đó là những khoảnh khắc thật hạnh phúc mà đời sống ban tặng. Và người nằm dưới mộ hẳn sẽ chẳng bao giờ còn được hưởng. Tưởng tượng căn nhà ấm áp với những ngọn đèn xanh đỏ. Càng ấm áp hơn nữa khi bên ngoài những lọn tuyết bay trắng không gian. Mâm cơm cuối năm nghi ngút khói, mùi thơm thức ăn quen thuộc. Âm thanh reo vui rộn rã của lũ trẻ nhỏ chạy tung tăng. Tiếng càu nhàu cũng rất quen thuộc của người bạn đời đôi má đỏ bừng vì hơi nóng phát ra từ bếp. Ly rượu chát đầu lưỡi và ánh mắt lấp lánh niềm vui của những người thân quây quần chung quanh. Chẳng phải chỉ bấy nhiêu đó thôi cũng đã đủ để người ta can đảm đi cho hết con đường đời hay sao? Chẳng phải chỉ bấy nhiêu cũng đã đủ để kẻ đứng run rẩy co ro giữa cánh đồng tuyết mênh mông can đảm chịu đựng mọi nghiệt ngã của thời tiết, của đời sống và trong nỗi đau âm ỉ, thêm tha thiết yêu thương trần gian điên dại này.
Con người. Như đồng tiền hai mặt sấp ngửa, có sự sống và sự chết. Như thời gian ước lệ, có khởi đầu và có kết thúc. Như cuốn lịch treo trên tường chằng chịt những ghi chép, đến lúc phải nhả ra những tờ cuối cùng. Như đời sống, có những niềm vui và những nỗi buồn. Niềm vui với tiếng cười rộn rã hay nỗi buồn lăn theo giọt nước mắt trên má, xét cho cùng, cũng chỉ như hai mặt sấp ngửa một đồng tiền.
3.
Rồi thì tháng 12 cũng sẽ qua đi. Rồi thì năm cũ cũng sẽ qua đi. Rồi thì kẻ đứng co ro run rẩy giữa bầu trời mùa đông buốt giá cũng sẽ đến ngày chui vào lòng đất ấm áp và an bình.
Khi ấy, những hối hả của năm cùng tháng tận sẽ lại khoan thai hòa vào dòng chảy từ tốn của tháng Giêng, của năm mới. Một chu kỳ mới bắt đầu, cho cả thời gian lẫn đời sống. Căn phòng làm việc đóng im ỉm trong mùa nghỉ đông sẽ lại được mở ra, ngọn đèn bàn bật lên, chiếc ngăn kéo lại vang lên âm thanh quen thuộc của kim khí chạm nhau và những công việc của năm mới lại được bắt đầu. Đời sống lại mở ra trước mặt. Hình ảnh huyệt mộ buồn hiu giữa cánh đồng tuyết trắng mênh mông với ngọn gió bấc cắt da cắt thịt sẽ chìm dần vào quên lãng, cùng với người nằm dưới mộ.
Nhờ vậy, đời sống trở nên dễ sống hơn. Nhờ vậy người ta dễ dàng tha thứ cho nhau. Nhờ vậy, nước mắt ngưng thôi không chảy, nỗi buồn thôi không gặm nhấm .
Cho đến cũng ngày tháng này sang năm. Cho đến cũng khoảnh khắc này mùa sau.
Linh hồn tôi, thôi nhé linh hồn
Một hoàng hôn lạnh giữa càn khôn
Chia tay nhật nguyệt không hò hẹn
Vuốt mặt mà đi về không cùng
(Ngọc Phi)
Cho đến khi lên chuyến xe ”đi về không cùng“, có lẽ, khi ấy trong trí chỉ còn đọng lại những câu thơ thuộc lòng từ 40 năm trước:
Nào còn gì đâu, cầm lấy tay tôi
Nào còn gì đâu, cầm lấy hôn tôi
Này đây những lời yêu thương thứ nhất
Chia nhau mỗi người làm vốn sinh nhai
(Nguyễn Xuân Hoàng)
T.Vấn
(Những ngày cuối cùng của tháng 12)
