Hí viện lộ thiên thời đại La Mã trong hẻm vực Petra. (Hình: ATNT Tours & Travel)
Petra là một vùng núi đồi nằm về phía Nam của Jordan, một tọa điểm nối liền giữa hai biển Red Sea (Hồng Hải) và Mediterrean (Địa Trung Hải). Đồng thời, Petra cũng gần như là điểm nối liền của hai lục địa Á Châu (miền Trung Đông) và Phi Châu (bán đảo Sinai).
Nhờ vào vị trí thuận tiện như vậy, thời đó Petra trở thành giao điểm về thương mại và văn hóa hết sức quan trọng trong khu vực từ những thế kỷ Trước Công Nguyên.
Hẻm vực Petra là một hẻm vực không quá lớn, được che khuất trong các dãy núi trùng trùng điệp điệp. Từ cổng vào của hẻm vực, nếu bạn không muốn đi bộ thì có thể cưỡi lừa, ngựa hay lạc đà đi từ cổng vào đến trước khu vực hẻm núi (tuy chỉ có khoảng 900 mét). Đây là điểm đầu tiên để bạn bắt đầu thưởng ngoạn thắng cảnh thiên nhiên Petra.
Trên đường đi vào thung lũng, người ta có thể bắt gặp những tảng đá to lớn Djinn Blocks được bộ lạc Nabataean xưa kia đục khắc theo niềm tin thần linh dân gian Ả Rập từ đầu thế kỷ thứ nhất. Tôi đã gặp những nghệ nhân đến đây, đứng dưới cơn nắng của tiết trời sa mạc Tháng Hai khá nóng, nhưng vẫn say mê vẽ hình ảnh “không gian của Djinn Block” mà không màng gì đến cái nóng chung quanh.
Ngoài ra, những hang động nho nhỏ do con người đào xới, không phải để người sống ở mà là những ngôi mộ xưa nơi người chết an nghỉ. Có ngôi mộ đục khắc như hình dạng Obelisk Tomb bên Ai Cập vẫn còn hiện hữu bên đường. Tuy nét đục khắc đơn sơ, không thể nào so sánh được với kiến trúc đền Abu Simbel của Ai Cập nhưng cũng cho người du khách cảm nhận được một nét phảng phất kiến trúc của người Ai Cập cổ xưa hiện diện quanh quẩn đâu đó tại Petra.
Đi thêm một đoạn đường ngắn nữa là bạn bước vào “đoạn đường Bal as-Siq,” một con đường mòn tuyệt đẹp nằm giữa hai ngọn núi Jabal al-Khubtha và Jabal al-Jilf. Theo các nhà địa chất học, hai ngọn núi này xưa kia là một, nhưng trải qua những trận động đất bể dâu nên chúng tách nhau ra làm hai, tạo thành hẻm vực Bal As-Siq như ngày nay. Đoạn đường này nối hai đầu của thung lũng Moses lại với nhau.
Đền Al-Khazneh (The Treasury) được xây từ năm 60 Trước Công Nguyên – 50 Sau Công Nguyên
(nhìn từ trên cao). (Hình: ATNT Tours & Travel)
Con đường mòn Bal as-Siq này rất đẹp nhờ vào bàn tay nghệ thuật khéo léo của tạo hóa như động đất, gió, mưa, thời tiết, và nước lũ đã uốn nắn các vách núi thành một thắng cảnh thiên nhiên mà sức con người không thể nào có thể hoàn thành được. Những vách núi mang màu sắc vàng nâu đỏ vươn cao hai bên hẻm núi như nhắc nhở người ta về cái nóng bỏng của sa mạc; những hình dáng cong tròn của vách núi tạo cho du khách hình dung ra được “đường đi” của gió và nước lũ qua một quãng thời gian dài vài chục ngàn năm đã in hằn vết rõ nét lên trên vách các núi đồi.
Nói về hành trình du ngoạn hẻm núi Petra, người ta thường khởi đầu từ điểm thung lũng Wadi Al Mudhlim. Đoạn đường này còn được gọi là As-Siq (như đã nói ở trên) dài hơn 1.2 km. Trước cửa thung lũng, người ta cho những chiến binh ăn mặc theo cung cách chiến binh ngày xưa đứng dáng ra vẻ như là quân lính đang canh giữ một vị trí hiểm trở, tạo cho du khách hình ảnh tưởng tượng về các trận chiến xưa kia tại khu vực này.
Hẻm Bal as-Siq có khúc chật hẹp nhưng cũng có khúc tương đối rộng. Có đoạn ánh nắng chui qua được khe núi, có đoạn ánh nắng không còn ánh nắng chiếu qua mà chỉ còn ánh sáng bên trên hai vách núi cao quá. Hình ảnh này khiến tôi nhớ đến hẻm vực núi Antelope Canyon ở tiểu bang Arizona. Tuy nhiên, Antelope Canyon nhỏ hơn hẻm vực Bal as-Siq rất nhiều. Hai bên con đường ngoằn ngoèo trong hẻm vực có những vách núi cao đến 80 mét cho người thưởng ngoạn nhận thấy sự hùng vĩ trong hẻm vực tạo cho phong cảnh nơi đây rất hữu tình. Những màu sắc đỏ hồng vàng nâu của vách núi, màu sắc của đất cát và những hình thể sinh vật mà thiên nhiên đã vô tình uốn nắn cho các hẻm núi thiên tạo, khiến cho du khách những cảm giác thật lạ lùng bất ngờ. Cũng cần phải kể đến các con sông ngoằn ngoèo nối tiếp nhau chảy từ Springs of Moses đến hẻm vực Petra.
Lăng mộ theo kiến trúc Obelist. (Hình: ATNT Tours & Travel)
Vượt qua khỏi hẻm núi As-Siq, du khách bàng hoàng trước một công trình kiến trúc đục khắc vào vách núi tuyệt đẹp hiện ra trước mắt. Đó là một bảo vật vĩ đại đẹp nhất của “kinh đô Petra cổ” có tên là Al-Khazneh, nay được gọi là Petra’s Treasury. Đây có lẽ là một lăng mộ dành cho một vị vua nổi tiếng của người Nabataean, nhưng sau đó lại được dùng như một ngôi đền (temple) làm nghi lễ trong tôn giáo của người dân địa phương.
Al-Khazneh được xem như là một bảo vật, một kho tàng công trình thiết kế điêu khắc tuyệt hảo của bộ tộc Nabataean vào thế kỷ 1 Trước Công Nguyên. Ngày nay ngôi đền đã được trùng tu và bảo quản kỹ càng nhằm giữ lại một công trình điêu-khắc-núi tuyệt tác của nhân loại.
Tôi cho rằng những kiến trúc đền đài bên Ai Cập cổ đều thua xa so với nghệ thuật đục khắc tinh xảo của ngôi đền Al-Khazneh. Các đền đài Ai Cập cho người xem cảm nhận được sự vĩ đại vào thời điểm cách đây hơn 3,300 năm, nhưng công trình kiến trúc Al-Khazna (cao khoảng 43 mét và rộng ngang 30 mét) lại cho người xem cảm nhận được sự tinh xảo của nghệ thuật đục khắc vách núi của nghệ nhân ở đây.
Càng quan sát công trình điêu khắc này người ta càng cảm thấy sự hoàn hảo của những người nghệ nhân xưa kia. Những cột đá tròn cao lớn được đục khắc kích thước đều nhau cũng đã đủ làm cho người thưởng ngoạn ngưỡng mộ. Đền Al-Khazneh không còn mở cửa cho du khách vào thưởng ngoạn như xưa nữa vì Al-Khazneh cần được “nghỉ ngơi” để trùng tu trước làn sóng du khách đến đây mỗi ngày mỗi đông.
Đền Al-Khazneh nhìn từ hẻm núi Al-Siq. (Hình: ATNT Tours & Travel)
Khi bạn bước đến đền Al-Khazneh cũng chính là lúc bạn mới “lò dò” bước đến điểm khởi đầu cho những ai muốn khám phá hẻm vực Petra. Thời gian để bạn khám phá các điểm di tích khác của Petra phải mất ít nhất hai ngày, phải leo núi xuống non. Đây là một vùng thung lũng rộng lớn Mousa, Farasa, As-Siyyagh bao gồm các quần thể đền đài, hang động và các hầm mộ đã được xây dựng khoảng hai ngàn năm và còn tồn tại cho đến bây giờ. Các hang động làm nơi trú ngụ cho người dân ngày xưa với màu sắc đẹp rực rỡ của đá làm kinh ngạc du khách.
Các điểm di tích khác rất đáng nên xem như “Rạp hát ngoài trời/Hí viện lộ thiên” (The Theatre), Urn Tomb, Palace Tomb và kiến trúc của tu viện đền Ad Deir. Tu viện này là một tuyệt tác kiến trúc điêu khắc khác của Petra. Nhưng muốn đến các nơi đây thì bạn cần phải có chút ý chí tò mò muốn xem và nhất là đôi chân bạn còn trong tình trạng tốt và ham muốn đi. Vì để thưởng ngoạn hết Petra, bạn phải leo cao xuống thấp, đi nhiều và nghỉ ít! Hẻm núi Petra làm tôi nhớ nhiều đến các chuyện cổ tích ngày xưa của thế giới, nhưng cũng cho tôi cảm nhận được rất nhiều điểm tinh hoa của dân tộc Ả Rập cổ và bàn tay kiến trúc khéo léo của tạo hóa.
Hẻm vực núi không phải chỉ là những thắng cảnh thiên nhiên nổi tiếng như đã kể trên mà còn nổi tiếng với các chiến trận trong lịch sử thế giới. Trong “Tam Quốc Chí,” Khổng Minh đã dùng “hỏa kế” trong hẻm vực núi Thượng Phương Cốc để tiêu diệt đối thủ Tư Mã Ý, Ý suýt bị thiêu sống, nhưng nhờ trời mưa nên Ý thoát chết. Ải Chi Lăng của Việt Nam vì “lầy lội” nên danh tướng nhà Minh Liễu Thăng mới bị Bình Định Vương Lê Lợi chém! Còn hẻm vực núi Petra của dân Nabataean có “dòng sông lũ” mùa mưa sẵn sàng làm chết đuối quân địch thiếu kinh nghiệm. Tuy nhiên, nếu quân địch dày dạn kinh nghiệm chiến trận thì dân Nabataean phải diệt vong vì địch quân chỉ cần ngăn chận nguồn nước vào thành thì dân Nabataean đành phải chịu đầu hàng thua cuộc.
Màu sắc rực rỡ trong các hang động trong khu vực Petra. (Hình: ATNT Tours & Travel)
Ngày nay, Petra trở thành một trọng điểm du lịch của Jordan, vừa là thắng cảnh thiên nhiên vừa là nơi giữ lại các di tích lịch sử của vùng Nam Jordan. Nơi đây đã để lại những công trình tuyệt tác về điêu khắc kiến trúc và không gian thiên nhiên với nhiều tầng lớp đá cát rực rỡ sắc màu. Đến Jordan, chỉ cần thưởng ngoạn hai thắng cảnh Petra và Dead Sea, chương trình du ngoạn của bạn hoàn toàn không uổng phí chút nào.
